Column 24 Friesch Dagblad

Afgelopen vrijdag stond alweer column nr. 24 in het Friesch Dagblad, met de volgende tekst:

Wat nu Weer

Na het Luciafeest zitten we nu midden in het Kerstfeest met alle gezelligheid die daar bij hoort. Behalve de kerstverlichting die vele huizen in Zweden siert en de verlichte tuinen en straten, is er toch een element dat de stemming een beetje verstoort.

Hoe anders zag de wereld er vorig jaar om deze tijd uit in ons nieuwe woon- en leefgebied. Op kerstavond kwamen we aan na een dolle rit uit Nederland. De weersverwachtingen hadden al wel aangegeven dat de winter in midden-Zweden was begonnen. De reis door Nederland, Duitsland en Denemarken ging voorspoedig. De eerste kilometers in Zweden gaven ook geen overlast voor het verkeer, tot we in Husqvarna kwamen. De sneeuw was daar al overvloedig gevallen en de wegen waren bedekt met een aanzienlijke hoeveelheid sneeuw. De versnellingsbak vroeg om een stand terug en de snelheid ging naar kruipen. Van inhalen was al helemaal geen sprake en het treinen was begonnen. Iedereen werd gedwongen achter elkaar te rijden in het spoor die de zware vrachtwagens hadden achtergelaten. Door hun beladen gewicht hadden die minder last van de gevallen sneeuw. Hoewel het gaandeweg wel beter werd met de berijdbaarheid van de wegen, bleef de sneeuwval aanhouden. Dat maakte dat we middernacht strandden op dertig meter voor de voordeur. De oprit was compleet ondergesneeuwd. Zo’n tachtig centimeter sneeuw versperde ons de toegang tot het huis waar de felbegeerde bedjes op ons stonden te wachten. Nu waren we wel voorbereid want we hadden scheppen en sneeuwschuivers vanuit Nederland meegenomen. Eerst maar een smal toegangspaadje gegraven zodat we onze spullen uit de auto in huis konden dragen. Na twee uur graven en scheppen hadden we ons doel bereikt. Ondanks de vermoeidheid van de reis hadden we plezier in het “ ’79 tafereel”. De auto bleef op de ventweg staan en het (ijskoude) bed werd warm omarmd.

De volgende ochtend kon de houtkachel nog niet branden, want een even dikke sneeuwlaag had de schoorsteen geblokkeerd. Behoedzaam beklom ik het dak om het rookkanaal vrij te maken. Al snel lekten de vlammen langs de houtblokken en werd het huis aangenaam verwarmd. Toen konden we ook voor het eerst genieten van al dat prachtige wit dat de natuur had bedekt.

Toegegeven, de winter van 2012 was extreem met zoveel sneeuw en relatieve kou, maar de winter van 2013 is ook extreem! Alle eerder gevallen sneeuw is nagenoeg weg, het weer is druilerig met vijf graden boven nul en draagt niet echt bij aan de kerststemming. We zijn niet de enigen die teleurgesteld zijn, alle Zweden die de sneeuw moeten missen zijn in mineur. Je doet er niets aan, het weer komt zo als het komt maar zijn we daarvoor naar Zweden verhuisd?!

De winterperiode is nog niet voorbij. We hebben nog een aantal wintermaanden tegoed, dus wie weet……..

Gott Nytt År för alla!

Roel Heidema

www.vilasig.com

1e kerstdag 2013

Een groot contrast met vorig jaar, toen er ongeveer 60 cm sneeuw lag op 1e kerstdag. Vandaag slechts de laatste restjes van de sneeuwval van een paar weken geleden en daarbij grijs en nattig. Toch maar wat vertier gezocht, want vanaf 17.00 uur werden er vele, échte kaarsjes ontstoken in Söderhamn (Levande ljus). Ondanks de druilerige regen toch even gekeken voor de sfeer. Het blijft jammer dat er geen sneeuw lag, want dan was het effect van al die lichtjes nog sterker. Het Rådhus had voor alle ruiten het bekende trapje met kaarsjes gezet. Op één van de hoogste plekken van de stad stond een verlichte kroon van een meter of zes hoog. (Drottningskrona)
Ook de kerk was verlicht en vele graven hadden ook een lichtje. (gravljus)
Een aardige gedachte om de nagedachtenis aan overleden dierbaren levend te houden! Verlichting in de donkere dagen. God Jul för alla!

 

 

Column 23 Friesch Dagblad

De 23e column van Roel in het Friesch Dagblad is vorige week vrijdag geplaatst. Hierbij de tekst:

Het Zweedse Luciafeest

In de aanloop naar kerst is ook het Luciafeest in Zweden belangrijk.

's Morgens vroeg op 13 december brengen duizenden meisjes en jongens in Zweden, gehuld in witte gewaden en met punthoeden met gouden sterren op hun hoofd, met een brandende kaars in hun hand en een kroon van elektrische kaarsjes in het haar, licht in de duisternis van de Zweedse winter.
Ze staan bekend als “Lucia”. Vaak gaan ook de jongens verkleed als “jultomte”, het hulpje van de Kerstman, of als peperkoekje.
Lucia en haar metgezellen zingen kerstliederen en verspreiden zo licht en warmte in het donkere land. Tijdens het lopen delen ze lussekatten (saffraanbroodjes) en peperkoekjes uit aan de omstanders. Deze vierhonderd jaar oude traditie speelt zich af in kerken, ziekenhuizen, kantoren en op scholen. Het belang ervan is dusdanig dat Kerstmis in Zweden zonder deze viering van het licht geen Kerstmis zou zijn.
Ook op de basisschool in ons dorp wordt natuurlijk dit verlichtend feest gevierd en wij waren er getuige van. In de verduisterde aula van de school kwam een rij van prachtig uitgedoste kinderen met elektrische kaarsjes op het hoofd en échte kaarsjes in de hand, het middenpad op geschreden richting podium. Daar stonden hun medeleerlingen reeds geduldig en stemmig hun klasgenootjes op te wachten. De brandende kaarsjes werden voorzichtig neergezet op een tafel voor de piano onder toezicht van fröken (de juf). Onder begeleiding van de pianofröken werden prachtige Lucia- en Kerstliederen vol overgave ten gehore gebracht. Twee meisjes van ongeveer acht jaar uit die groep speelden vol vuur op hun viool de sterren van de hemel. Niet altijd even zuiver, maar dat mocht de feeststemming niet drukken, want het was zeer aandoenlijk. Na afloop kregen ze dan ook een Zweeds applaus, dat wat mij betreft wel wat uitbundiger had mogen zijn, maar dat zit niet in de aard, echter niet minder gemeend. Na afloop limonade en pepparkakor voor de kinderen en kaffe voor de ouders. Lucia markeert het midden van de vierweekse adventstijd, die de meeste Zweedse huishoudens memoreren door voor elke adventsweek een kaars aan te steken. De eerste week van advent is, net als in de meeste andere Europese landen, de tijd waarin de Zweden hun kerstversieringen aanbrengen. In deze tijd worden ook de steden en dorpen in Zweden op hun allermooist versierd en krijgen de straten hun kerstversiering. Een feest als Sinterklaas kennen ze hier niet, dus al vroeg in oktober bieden de winkels hun kerstwaar aan. Van kerstbal tot lichtslangen en van anderhalve meter hoge Kerstmannen tot rijk gevulde kerststalletjes, je kunt te kust en te keur.
Het licht, van elektrische of echte kaarsjes is toch wel een belangrijk aspect in dit aanloopfeest naar Kerstmis. Misschien wel de gezelligste periode van het jaar is aangebroken en hopelijk met veel sneeuw, al is het maar voor de sfeer.

Roel Heidema

www.vilasig.com

Vrolijk kerstfeest!

Voor iedereen die we niet via een andere weg hebben bereikt:

Oftewel: fijne kerstdagen en een gelukkig nieuwjaar!

                      Groeten, Roel en Jantsje

Donderdag 18 december 2013

Vanochtend eerst een uurtje geassisteerd in klas 5 en toen met gezwinde spoed naar Söderhamn om mijn 'betyg' op te halen. Dacht ik... De enige informatie die ik had gekregen was, dat ik om 10 uur in de 'hörsal' moest zijn. Op mijn schema stond dat deze week de 'utvärdering' zou zijn. En volgens mijn logica kon het dan niet anders dan dat we vandaag ons betyg zouden krijgen. Haha, niet dus! De hele hörsal stroomde vol met studenten, het hele CFL zat er. Vervolgens was er een programma van ongeveer een uur, dat bestond uit kerstliedjes zingen, kerstliedjes beluisteren, een gedicht beluisteren en een dans bekijken. De leraren werden bedankt voor hun diensten van het afgelopen halfjaar en de start van de nieuwe termijn werd aangekondigd. En toen was het afgelopen. Uuuuh, wanneer krijgen we dan ons betyg? Geen idee, want er schijnen vandaag en morgen nog examens te zijn. En pas als alles klaar en verwerkt is, worden de diploma's verstrekt. Aha, nog even geduld dus.
Toen in nog grotere haast weer terug naar de Stenbergaskola gereden, want vanaf half 12 zou ik invallen in klas 2/3. Aangezien het inmiddels 11 uur was geweest, was het dus een kwestie van opschieten! Ik kwam om 11.20 uur op school aan, dus dat ging goed. Het invallen ging ook goed; was ook niet zo moeilijk, want het 1e uur had ik alleen klas 3 en het 2e uur alleen klas 2. Een stuk of 12 per keer, dus dat is te doen 
Met klas 3 heb ik de nieuwe 'veckans ord' (woorden van de week) doorgenomen. Besproken en zinnen mee bedacht. Vervolgens ging het spul aan het werk. Het uurtje in klas 2 stond in het teken van verschillende opdrachten: verhaaltje schrijven, een woordenspel en een lees/schrijfopdracht. Met dit groepje heb ik de vorige keer Vader Jacob in het Nederlands gezongen en ook vandaag kon ik het weer niet laten. Ik heb ze deze keer opgescheept met de Nederlandse versie van 'We wish you a merry Christmas'. Als toetje wilden ze graag Vader Jacob nog een keertje doen. Daardoor gingen zowel de kinderen als de invaljuf zingend de deur uit!
Morgen en overmorgen het 'echte' werk: 2 hele dagen in klas 4. Wat kerstwerkjes en een dvd'tje mee, want het is tenslotte bijna kerstvakantie. Vi ska se...

Hier thuis ook allemaal actie, maar dan anders: De "hangende" dode boom heeft het onderspit gedolven! Niet door mijn brute kracht of door tussenkomst van de Sachs-Dolmar, maar door de natuur zelf. De krachtige wind van de laatste dagen maakte dat de weerstand tussen "steunboom" en "valboom" zo klein werd dat de laatste zijn naam eer aandeed. Meting achteraf gaf aan dat de boom 25m hoog was. De bovenleiding die achter het huis langs loopt stond op 20 m van de oorspronkelijke standplaats van de boom! Een eenvoudig rekensommetje leert dat een botsing onvermijdelijk was. Het gewaarschuwde elektriciteitsbedrijf liet verstek gaan, dus het enige wat ik kon doen was.........toekijken. Beelden van een half dorp zonder stroom, knappende bovenleidingen met de nodige vonkenregens die een compleet bos in de fik steken, en meer van dat soort spookbeelden flitsten door mijn hoofd. Na een uur van heen en weer gezwiep gaf "Simon de Steunboom" het op en met donderend geraas kwam "de dooie" naar beneden. Vanaf de voet van de boom gerekend kwam de stam eerst op een rotsblok terecht. Dat gaf zo'n weerslag door de rest van de stam dat de eerste 5m van de top vroegtijdig afbrak. Die 5m was voldoende voor de rest van de boom om de bovenleiding te MISSEN! Hoeveel geluk kun je hebben........?
Bedankt Jultomte!! (=hulpje van de Kerstman)
(Over geluk gesproken, achter het huis is ook een even lange boom door de wind geveld, die op een haar na de camper heeft gemist! Nou ja zeg......)

Dinsdag 17 december 2013

Vandaag 'pysseldag' gehad op de Stenbergaskola. In gemengde groepen diverse activiteiten gedaan. Elke groep had leerlingen van de särskola, förskola en klas 1 t/m 6, met 1 of meer volwassen begeleiders. Er waren drie activiteiten van elk een uur. De groep waar ik bij was, begon met zang en dans. Nu vind ik zingen heel leuk, maar heb helemaal niets met dansen, dus ik was erg benieuwd. Deze activiteit werd verzorgd door de 'lärare idrott' (sportjuf) in de tijdelijke sporthal (de oude is een half jaar geleden afgebrand). Eerst een algemene dans in 2 rijen, die zelfs voor mij heel goed te doen was. De tweede helft van deze activiteit voelde ik me een echte buitenlander, want toen ging het los met bekende kerstliedjes en bijbehorende dansen. Tja, daar sta je dan met je mond vol tanden en niet wetende wat te doen. Ik weet nu welke liedjes ik voor volgend jaar moet leren! 
Na een welverdiende pauze gingen we naar de 2e activiteit. Dit was een groepswerk, waarin de hele groep gezamenlijk een kerstboom moest maken. De mal lag klaar: een grote witte driehoek. De boom zelf ontstond doordat de kinderen hun hand moesten omtrekken op verschillende tinten groen papier en vervolgens uitknippen. De handen werden daarna op elkaar op de boom geplakt, met de vingers naar beneden, als zijnde takjes. Heel leuk effect, vooral toen er nog ballen en slingers in geplakt werden. 
Na dit knip- en plakwerk was het lunch en daarna konden we ons opmaken voor de 3e en laatste activiteit, het versieren van een 'pepperkaka' (speculaaskoekje). Om de resterende tijd op te vullen, konden ze kerstkaarten maken. 
Een fantastisch leuke en gezellige dag. De kinderen waren 'jätteduktiga' (super ijverig) en vonden het hartstikke leuk om te doen. Als laatste werd er nog even een 'utvärdering' (evaluatie) in de klas gedaan en toen was het 'slut för idag'!
Morgen eerst een uurtje assisteren in klas 5, dan mijn 'betyg' ophalen en dan 2 uren invallen in klas 2/3. Op naar wéér een leuke dag!!

Maandag 16 december 2013

Een van-alles-en-nog-wat weekje! Vanochtend eerst samen met een invaller in klas 5 geweest, waar ik de hele vorige week ook ben geweest. Vanmiddag ingevallen in klas 1A, waarvan de juf ook ziek was. Morgen hebben we 'pysseldag', een dag met 3 verschillende activiteiten met gemengde groepen. Alle leerlingen van klas 1 t/m 6, die van de 'förskola' (vergelijkbaar met kleutergroep) en van de 'särskola' (de school met leerlingen met speciale behoeften, die in hetzelfde gebouw zitten) worden gehusseld, zodat er heterogene groepen van ong. 15/16 leerlingen ontstaan. Ze gaan beurtelings knutselen, koekjes versieren en dansen/zingen. Ben erg benieuwd, want het klinkt heel leuk. 
Woensdag om 10 uur mijn 'betyg' van svenska 1 ophalen en daarna nog een uurtje invallen in klas 2/3 B, waar ik al eerder een uurtje heb gedaan. Donderdag en vrijdag val ik in in klas 4, want de meester gaat eerder op vakantie. Die van klas 1B trouwens ook, die gaat woensdag al weg. Dat kan hier blijkbaar allemaal! Maar goed, leuk voor mij natuurlijk!
Met het weer is het trouwens ook van alles en nog wat: Woensdag begon het opeens te dooien. Donderdag zette de dooi door en begon het bovendien gigantisch te waaien. Door een temperatuur van bijna +10 verdwijnt de sneeuw dus als... inderdaad: sneeuw voor de zon. Tja, we hadden het kunnen weten, want dit was pas de 2e keer. We zullen toch echt moeten wachten op de 3e keer. Hopelijk komt die nog voor de kerst, want het begint er nu toch wel wat triest uit te zien. I'm dreaming of a white Christmas!
Door die stormachtige wind heeft de al jaren afgestorven boom naast het huis het begeven. De dode wortels konden de twintig meter hoge naaldboom niet meer houden. Op advies van een ervaren bomenrooier zou de boom met een hoogwerker volgend voorjaar worden getopt. Wanneer je een levende boom wilt vellen kun je, door hem op een speciale manier in te zagen, met grote zekerheid een bepaalde richting op laten vallen. Een dode boom is onberekenbaar. Die valt waar hem het beste uitkomt. Gewicht van de dode takken, de gesteldheid van de boom aan de binnenkant en het feit dat ie zo dicht bij het huis stond, gebood de nodige voorzichtigheid. Toen we vanmiddag om drie weg reden voor de wekelijkse boodschappen zagen we hem naast het huis hangen tussen zijn (en nu ook onze) vrienden. Als door een wonder is ie door de andere bomen opgevangen, hoewel de wind richting huis stond!! Het gevaar is nog niet geweken want hij ligt nog niet helemaal plat. Had de boom een vrije val gemaakt, had ie waarschijnlijk de bovenleiding die achter het huis langs loopt, meegenomen. Morgen de kettingzaag maar starten en met beleid het laatste zetje geven. Het huis is gelukkig uit de gevarenzone...

Woensdag 11 december 2013

Vrijdag is het Lucia, het lichtfeest. De klassen 1 t/m 3 zijn hier al weken voor aan het oefenen, want er moet gezongen worden! Vanavond waren de ouders van klas 1 uitgenodigd, morgenavond klas 2 en 3 en vrijdagochtend is het feest voor de hele school. Omdat ik ook in deze klassen ben geweest, zijn Roel en ik vanavond even wezen kijken, in de aula van het hoofdgebouw. Het zaaltje zat mooi vol met ouders, een enkele grootouder en wat broers en zussen. Dat het hele optreden van klas 1 slechts een minuut of 10 duurde, mocht de pret niet drukken. De meisjes waren allemaal als Lucia verkleed (witte jurk van lakens en kransjes van zilverslingers in het haar) en de jongens als kerstmannetjes. Serieuze koppies en zingen maar! Fantastisch. Na afloop van de liedjes waren er nog 'pepparkakor' voor de jeugd en koffie voor de ouders. Morgenavond dus de beurt aan klas 2 en 3, dus dan gaan we nog een keer. 
Verder ben ik vandaag weer in klas 5 geweest. Behalve wat assisteren in de klas, heb ik vandaag ook een uur met een individuele leerling in de hal gewerkt: beetje taal, beetje rekenen, beetje technisch lezen, beetje begrijpend lezen. Heb er zelf ook nog wat van geleerd: ik weet nu hoe ik 'månskenet' (maneschijn) moet uitspreken. De woorden die sk, skj en sj beginnen, blijven toch het lastigst om uit mijn str.. te krijgen  Voor dit jongetje alleen maar een opsteker, natuurlijk, want nu kon hij de juf wat leren en zo ervaren dat hij ook eens beter was dan een ander. Helemaal leuk! Morgenochtend mijn eigen laatste les in Söderhamn en daarna weer in gestrekte draf richting Stenbergaskolan. Hoe leuk kan 'praktisering' zijn 

Maandag 9 en dinsdag 10 december 2013

Maandag met m'n språkpraktik in klas 5 begonnen (groep 7 in Nederland). Eigenlijk had ik vrijdag al een beetje proefgedraaid, want door de vele sneeuw reden er eerst geen bussen en de juf (Annelie) kon daardoor eerst niet op school komen. De 'elevensvaldag' ging ook niet door, want we zouden met de bus naar het zwembad, manege, enz. M.a.w.: Jantsje, kan du ha femmarna? (Jantsje, kun jij klas 5 doen?). Dus vrijdag het eerste uur was ik in klas 5. Hartstikke leuk, liep als een trein. Het 2e uur was een makkie, want toen hadden ze 'bild' (tekenen/schilderen) en daarvoor hebben ze een vakleerkracht. Ik ben toen maar even mee geweest om daar wat rond te koekeloeren. Na het 2e uur kwam Annelie op school, want de bussen reden intussen weer. De rest van de ochtend ben ik toen nog even bij Björn geweest, in de 4e klas. 
Deze week wel 'echt' in klas 5, dus kreeg ik maandagochtend een 'varmt välkommen' van de kids. Ben gelijk ook al even in actie geweest: hier en daar wat uitleg gegeven bij rekenen en met een individuele leerling een geschiedenislesje gedaan. Leuke groep, 21 stuks, deze keer een heleboel meisjes (15 t.o. 6 jongens). Wordt ws. dan ook een leuke week, want Annelie heeft me al meer lesjes toegezegd. En iets doen is toch echt leuker dan hele dagen wat achterin de klas rond te hangen. Heb er zin in!!
Maandagmiddag zelf weer even naar school geweest, de één-na-laatste les. Een aantal moest nog hun presentatie geven, dus dat was voor mij lekker zitten en luisteren. Ik was zelf donderdag al aan de beurt geweest. Woensdag geen les en donderdag dan de laatste. Volgende week ook geen les, alleen een bijeenkomst op woensdagochtend als we ons 'betyg' krijgen. En dan is svenska 1 afgerond! Na de kerstvakantie ga ik verder met svenska 2 en 3 gelijktijdig, maar dan 'på distans', op afstand. Is toch beter te combineren met m'n språkpraktikplats.
Dinsdag een 2e leuke dag in klas 5. Geassisteerd bij de reken- en taallessen en twee 'utvecklingssamtal' bijgewoond. Dit zijn oudergesprekken met het kind erbij. Annelie had dinsdag 2 stuks en vroeg of ik er bij wilde zijn. Natuurlijk! Een interessante versie van het tien minuten gesprek in Nederland. Ouders, leerling en leerkracht gaan met elkaar in gesprek over het welzijn en de vorderingen van het kind. Er worden afspraken gemaakt en vastgelegd, zodat duidelijk is waar de volgende termijn aan wordt gewerkt. Leuk hoor, praten mét het kind, i.p.v. over het kind. Het werd zo wel een lange dag, want er stond per kind een uur voor, maar zeer waardevol. Woensdag weer een hele dag, want ik heb zelf geen les. Gaan we er weer voor!

Column 22 Friesch Dagblad

Afgelopen vrijdag nr. 22 van de columns van Roel in het Friesch Dagblad:

Wondere winterwereld

Voor de tweede keer maak ik een winter mee in Zweden. Vorig jaar viel er op 25 oktober al de eerste sneeuw. Dat was niet zo heftig, want na vier dagen was het laagje van 3 cm al weer verdwenen. Na een paar dagen van dooi kwam de tweede lading van Vrouw Holle naar beneden en dat was beduidend meer. Zeker zo´n 30 cm aan kraakhelder schuim deed alles veranderen in een sprookjesachtig wit landschap. Ook dat verdween weer als sneeuw voor de zon na een paar weken. Midden november begon het weer dikke vlokken te dwarrelen om niet meer weg te gaan. De winter komt in Zweden vaak in drie keer. Tot en met begin mei 2013 hebben we in de sneeuw gezeten en niet zo´n beetje ook. Laag op laag stapelde de witte deken zich op tot wel 1 meter en meer. Elke dag sneeuwruimen met twee grote duwbakken om het huis maar toegankelijk te houden. De meeste Zweden hebben daar een gemotoriseerde sneeuwschuiver voor die de sneeuw met een wormwiel verzamelt en daarna weer uitblaast. De motor drijft ook de beide wielen aan, dus je hoeft alleen maar een beetje te sturen. Wie meer dan een toegangspaadje moet vegen, maakt vaak gebruik van een tractor met laadschep. Bij veel huizen zie je dan ook zo´n boerenwerktuig staan. Zo extreem als in 2012 zal het dit jaar wel niet worden, maar de geschiedenis gaat zich wel herhalen. De tweede laag sneeuw is nu al aan het smelten en iedereen maakt zich op voor de derde keer.  Nu maakte ik voor de eerste keer die winter mee in 2012 en dacht dat het een normale winterse winter was met veel sneeuw. Volgens de buurvrouw was het echter een extreme winter en zelfs de meest doorgewinterde Zweed was eind januari 2013 de winterse omstandigheden al spuugzat. Toch stelt de bevolking hier zich helemaal in op een winter met de overlast die dat met zich meebrengt. Voor het verkeer betekent het wel extra oppassen, toch rijdt alles hier gewoon door. Vrachtvervoer, bussen en treinen schakelen wel een paar versnellingen terug, maar je komt ter plaatse. Hier hoort de winter bij een manier van leven.

Opmerkelijk vond ik de gladheidsbestrijding. Een glad wegdek door sneeuw en ijs bestrijd je met zout, zo was ik gewend. Hier gebruikt men ook wel zout, maar in veel mindere mate. Om uitglijden en slippen te voorkomen strooit men steengruis. Omdat de zon de steentjes verwarmt, zakken ze door de sneeuw en een nieuwe laag wordt gestrooid. Aan het einde van de winterperiode, als alle sneeuw voorgoed verdwenen is, komt een veegwagen en veegt alle steentjes weer op om opgeslagen te worden voor volgend jaar.
Hoe mooi een winterse periode ook is met al z’n adembenemende sprookjesbeelden, ik snap nu waarom zoveel Zweden een zomervakantie richting het zuiden boeken!

Roel Heidema

www.vilasig.com

Column 21 Friesch Dagblad

Door alle sneeuwperikelen bijna vergeten dat er vrijdag ook weer een column geplaatst is in het Friesch Dagblad. De tekst van nr. 21 volgt hieronder:

Niet zo lekker

Iedereen voelt zich zo nu en dan wel eens niet zo lekker. Een verkoudheid die maar niet over wil gaan, een pijntje waarvan je niet weet waar het vandaan komt, een ingegroeide teennagel of oren die helemaal vol zitten met smeer. Het lijkt een smerig verhaal te worden, maar niets menselijks is mij vreemd. Zo zou ik nog wel even door kunnen gaan, maar vul zelf maar in. Voor al dit soort ongemakken ga je in eerste instantie naar je huisarts. Dat doe je in Nederland en dat doe je in Zweden natuurlijk ook. Alleen werkt het gezondheidssysteem hier wat anders dan ik gewend was. Nu ik weer bijna dagelijks met schoolkinderen in het zwemwater vertoef en ze de zwemkunst aanleer, ontkom ik niet aan de al dan niet opgedrongen behoefte, om met mijn hoofd onder water te zwemmen. Als zweminstructeur moet je het goede voorbeeld geven aan de Zweedse kinderen en wat mij vanaf het eerste moment opviel was, dat lang niet alle kinderen zaten te wachten op een Hollandse badmeester die je met gepaste dwang leert om je hoofd onder het wateroppervlak te steken. Dan heb ik het nog niet eens over het kijken onder water, dat komt in les twee, maar dat weten ze nog niet. In de vijfentwintig jaar dat ik in Nederland als zweminstructeur actief ben geweest, moest ik zeker tweemaal per jaar naar de huisarts om mijn oren te laten spuiten. Dat gaat echt niet over als je 1700 km verderop gaat wonen, dus vorige week meldde ik mij voor de eerste keer bij het gezondheidscentrum. De vriendelijke assistente moest wel even schakelen, want de Hollandse kaaskop verried dat ik geen autochtone Zweed was voordat ik één woord Zweeds had gesproken. Toen het haar duidelijk was waarvoor ik kwam, (vax propp) vroeg ze of ik met mijn bankpasje wilde betalen of dat er een factuur gestuurd moest worden, want contant geld werd niet geaccepteerd. Een consult bij een dienstdoende arts, een eigen huisarts heb je hier niet, kost hier tussen de 100 en 150 Zweedse kronen. (Negen Zweedse kronen is ongeveer één euro). Een nieuwe afspraak werd gemaakt met de districtsverpleegkundige, wat mij de gelegenheid gaf om eerst een aantal keren met “rapsolja”, een soort slaolie, te druppelen. Na drie dagen kwam de wereld weer op volle sterkte, luid en duidelijk over en dat alles voor een tientje.
Betaal je in Nederland maandelijks een fikse premie aan de zorgverzekeraar om de collectieve pot te spekken en er daarna hopelijk nooit gebruik van te hoeven maken, in Zweden betaal je enkel voor het bezoek per keer en eventueel een eigen bijdrage voor medicijnen in de zelfde orde van grootte als het consult. Alle andere kosten worden door de staat betaald. Een andere manier van zorg verzekeren, maar het bespaart de cliënt enorm!

Roel Heidema

www.vilasig.com

Vrijdag 6 december 2013

Gisteravond sneeuwde het al een beetje, niet noemenswaardig maar toch.
Vanochtend bij het openen van de gordijnen: SCHRIK! Het had de hele nacht gesneeuwd en het lakentje was gegroeid tot een deken. Achttien tot twintig cm was erbij gevallen. Van sneeuwschuiven was al geen sprake meer, er moest geschept worden. Eerst de garagedeuren maar sneeuwvrij maken. Om het hele pad naar de weg schoon te krijgen was geen optie. De tijd begon te dringen, want de scholen wachten (of niet). Met brullende motoren achteruit de garage en de sneeuwduinen in. Zwalkend vond de Renault, die voor het eerst in z'n leven zo'n winter meemaakt, zijn weg naar de doorgaande route. Gelukkig is de school van Jantsje hier in het dorp, dus hoefde ze niet zo ver. Wie wel gebruik moest maken van hoofdaders in het verkeer had een probleem. Zelfs de schuivers hadden moeite om zich een weg te banen. Eén van de grootste snelwegen door Zweden, de E4, was ook afgesloten voor verkeer door een ernstig ongeval. Wie afhankelijk was van elektriciteit had ook een probleem, want ook die voorziening heeft te lijden gehad van de sneeuwval. Veel huizen waren afgesloten en zaten dus letterlijk in de kou. Hier begint het licht ook al te knipperen, dus maar afwachten hoe lang het duurt voor we hier in het donker zitten. De bovenleidingen zijn 5 keer zo dik van de sneeuw en één zwakke plek en het breekt. Als de winter in drie keer komt, zoals men hier zegt, en dit is de tweede keer, hoe ziet de derde keer er dan uit????? Maar de winterse plaatjes zijn onbeschrijfelijk mooi!!

Woensdag 4 en donderdag 5 december 2013

Hier geen Sinterklaasfeest, dus gewoon naar school. Gisteren en vandaag weer 2 'gemengde' dagen achter de rug: Eerst zelf naar school geweest, van 8 tot half 10. Gisteren de uitslag van de 'nationellt prov' gekregen en besproken. Zag er goed uit! Samen met alle andere opdrachten van deze periode krijg ik over 2 weken ws. een C-betyg. Een C is de middelste van 5 letters die voldoendes aangeven, waarbij E het laagst en A het hoogst is. Voor mij dus ong. een 7½ in Ned. termen. Ben ik dik tevreden mee! Ik heb me ook maar gelijk aangemeld voor de vervolgcursussen, svenska 2 en 3. Maar meteen tegelijk. 
Vanochtend mijn presentatie gegeven over het sprookje. Nog geen feedback van gehad, maar ik was er wel tevreden over. Zonet mijn laatste opdracht ingestuurd en dan volgende week nog 3 lessen en dan is svenska 1 afgerond. 
Na mijn eigen lessen weer in gestrekte draf naar de Stenbergaskola, naar de 'jongens' van klas 4. Niet echt veel nieuwe dingen gezien en gehoord, maar wel veel met meester Björn gesproken. Het is hier zo, dat de basisschool stopt na 9 jaar, als ze ong. 15 of 16 jaar zijn. Ze krijgen dan ook zo'n 'betyg', met een A, B, C, D of E. Daarna gaan ze allemaal 3 jaar naar het 'gymnasiet', maar dan op verschillende niveaus, net als bij ons. Wat ik echter wel opvallend vind, is dat men met een E-betyg (vergelijkbaar met VMBO B/K niveau) na die 3 jaar gymnasiet gewoon naar de lerarenopleiding kan. Terwijl je in Nederland toch minimaal Havo of MBO moet hebben. En laat het hier nu net heel actueel zijn dat de onderwijsresultaten hier zo dalen! Het schijnt dat Zweden met wiskunde en leesvaardigheid nu in de achterhoede van Europa zit, terwijl dat een aantal jaren geleden toch wel heel anders was. Hmmm, 1+1=... Hoe dan ook, weer een leerzaam weekje! Morgen hebben ze 'Elevens valdag': keuzedag voor de leerlingen. Ze kunnen gaan paardrijden, zwemmen, schaatsen, handvaardigheid, kunstworkshop en spelletjes in een dorpshuis. Ik ga met de zwemmers mee, dus morgen een ochtendje zwemmen in Söderhamn. En dan volgende week naar klas 5!
Vanmiddag begon het overigens weer te sneeuwen en als de voorspellingen uitkomen, zal er vanavond en vannacht zo'n 30 cm. vallen, misschien compleet met sneeuwstorm. Op dit moment is het echter al gestopt met sneeuwen en ligt er een cm. of 3, 4 dus misschien een nulletje eraf? Dit is ook pas de 2e keer dat het sneeuwt, dus als de verhalen kloppen, blijft dit niet lang liggen. Daarvoor moeten we wachten op de 3e keer...

Dinsdag 3 december 2013

Vandaag zelf geen school, dus de hele dag in klas 4. Nou ja, klas... Ze waren er van 8.20 - 9.05 en toen verdwenen ze naar de sporthal voor hun les 'idrott'. Voor idrott, musik en slöjd (handvaardigheid) hebben ze vakleerkrachten, dus van 9.05 tot ong. 10.10 was het vrij spelen voor Björn en mij  Voor mij een prima gelegenheid om de arme man het hemd van het lijf te vragen over hoe het een en ander er aan toegaat. En natuurlijk even 'rast' met een kopje koffie. Vanaf 10.10 uur druppelden de kids weer binnen en was er les tot 10.50. Toen was het lunch, tot 11.30, maar omdat het zo zielig is dat ze niet een heel uur pauze hebben, wordt die meestal nog met een minuut of 10 opgerekt, zodat het al 11.40 was geweest voordat 'we' weer begonnen. Dit lesuur duurde tot 12.20, want toen was het weer hoog tijd voor een 'lite rast'. Van 12.45 tot 13.50 was er maar een half klasje (7 stuks), omdat de andere helft 'slöjd' had. Björn ging de klas uit om met individuele leerlingen te lezen, dus voor mij een leuk moment om de aanwezige kinderen wat beter te leren kennen. Dat mondde uit in elkaar over en weer wat leren: zij leerden mij hoe ik bepaalde woorden moest uitspreken en ik vertelde hen het een en ander in het Nederlands. Want dat is tot nu toe in alle klassen gelijk: 'Hur säger man ... i ditt språk'? (Hoe zeg je ... in jouw taal?). Vinden ze maar wat häftig (cool). De 3 meiden vinden het wel erg leuk dat er nu ook eens een vrouwspersoon in de klas is. Tja, als je ook alleen maar jongens als klasgenoot hebt en ook nog eens een meester... Ze hebben me o.a. al even een dansje gedemonstreerd 
Al met al weer een ontzettend interessante dag, vooral alle informatie die ik uit Björn heb losgepeuterd omtrent toetsen en onderwijskwaliteit. Het verschil met Nederland daarin is toch wel ontzettend groot!
Morgen eerst zelf naar school, krijgen we ws. de uitslag van de 'nationellt prov' van vorige week. Spannend! En de rest van de dag weer naar 'fyrarna' (de vierdeklassers). Leuk!

Maandag 2 december 2013

Roel:
Vandaag weer een heerlijk dagje zwemles gegeven. Om 08.00 uur begonnen tot 14.00 uur met een half uurtje pauze. Betekende wel dat ik vanochtend al om 0.6.00 uur met m´n warme voeten op het koude marmoleum stond, maar het was weer de moeite waard. Met groepjes van 10 tot 23 kinderen hard gewerkt om de nodige achterstand weg te werken. Zweden zijn goed in ijshockey, voetballen en skiën, maar zwemmen gaat ze een stuk minder goed af. Als ik zie, als badvakt (toezichthouder) hoe de doorsnee Zweed zwemt, springen de gechloreerde tranen me in de ogen. Combinatiefouten, schaarslagen, onafgemaakte arm- en beenslagen en meer basale onvolkomenheden, doen mij mezelf afvragen of ze wel plezier beleven aan de zwemkunst. Het is meer survival dan ontspanning. Nu ik zelf zwemlessen geef, weet ik hoe dat komt. Het aanleren van een zwemslag staat hier niet hoog op de prioriteitenlijst. "Een lesplan, doelstelling, nooit van gehoord!" Dan maar in goed overleg zwemles geven op de Hollandse manier. Na twee weken begint dat nu al z'n vruchten af te werpen! Wat voorheen ondenkbaar was......, nu komen ALLE kinderen met natte haren uit het zwembad. Geen afgrijselijke mimiek meer op bange kindergezichtjes die geen waterdruppels in het gezicht dulden. Eerst watervrij maken en dan zwemles geven. Zelfs het meest bange kind komt en gaat nu naar het zwembad. Zelf ben ik eigenlijk niet zo'n zwemmer. Ik zit liever OP het water dan er IN. Is er dankbaarder werk dan kinderen zwemles geven? Ik denk het niet.............

Jantsje:
De afgelopen 3 weken heb ik in klas 1 t/m 3 doorgebracht op mijn stageschool en er was afgesproken dat de komende 3 weken in klas 4 t/m 6 doorgebracht worden. Vandaag dus klas 4 (groep 6) bij meester Björn. 17 leerlingen in deze klas, waarvan 3 (!) meisjes. En ook hier vond ik het nogal vrijblijvend. Ik geloof dat we het in Nederland toch anders gewend zijn. Toen Björn in de hal met individuele leerlingen aan het lezen was, 'mocht' ik op de rest van de klas passen. Ze hadden wat opdrachten gekregen, maar een aantal jongens had er niet zoveel zin in. Ik was wel heel benieuwd wat er zou gebeuren als ze hun werk niet af hadden, dus dat vroeg ik natuurlijk aan de grootste druktemakers. Het antwoord was 'ingenting' (niets). Dat bleek later bij navraag bij Björn inderdaad zo te zijn. Tja, probeer je leerlingen dan maar eens te motiveren een tekst van A4-formaat letterlijk over te schrijven en een kaartje van de provincie Hälsingland over te trekken. Wel grappig trouwens: de meiden stonden met hun papieren tegen de ramen om het kaartje over te trekken. Ik kan me nog herinneren dat wij dat vroeger ook deden, alleen dan met kleurplaten.
De rekenles vonden ze overigens wel heel leuk, want ze mochten de jaarringen van een omgezaagde boom 'i skogen' (in het bos) tellen. Wie wil er nu niet legaal tijdens de les even naar buiten  
Heb ook nog een lesje Engels gezien en toen zat het er voor mij weer op, want vanmiddag moest ik zelf weer naar school. Op naar morgen!