zondag 24 augustus 2014

Column 58 Friesch Dagblad

De één-na-laatste...


Natuurgeweld

Een paar weken geleden werd een deel van Zweden geteisterd door een enorme bosbrand. Door de voortdurend tropische temperaturen was het ontzettend droog in het hele land en was het brandgevaar hoog. De brand ontwikkelde zich tot de grootste in de Zweedse geschiedenis. Toen dat gebeurde, heb ik me wel even achter mijn oren gekrabbeld. Achter ons huis staat namelijk ook een bos en aan de zijkanten louter bomen. Voor ons een flinke bomenrij voordat de weg en daarachter de rivier begint. Met andere woorden: Véél brandhout hier. Normaal gesproken ben ik daar erg blij mee, omdat hout de enige brandstof is hier in huis. Maar nu keek ik toch wel even met andere ogen naar alle metershoge bomen. Gelukkig kreeg men de brand uiteindelijk onder controle en is er hier in de buurt geen gevaar geweest.
Nu genieten we hier van een fijne nazomer. Elke dag nog veel zon, af en toe een bui(tje) tussendoor en fijne temperaturen van bijna twintig graden. Heerlijk dus. Hoewel het niet overal in Zweden gelijk is. Ik bevind mij dagelijks in de stad Gävle waar ik heen en weer pendel tussen de verschillende zwembaden waar ik werk en de ervaring heeft mij geleerd, dat het in Gävle heel veel vaker regent dan in Ljusne. En dan hebben we het over een afstand van ongeveer zeventig kilometer tussen deze twee oorden.
En blijkbaar niet alleen in Gävle, want gisteren zag ik op het Zweedse journaal dat er in de provincie Halland, in het zuidwesten van Zweden, in twee etmalen dusdanig veel regen is gevallen, dat de provincie met zware overstromingen te maken heeft. Beelden van dorpen die onder water staan, diverse voorwerpen die wegspoelen en mensen die geëvacueerd moeten worden. Beelden die je wel vaker op tv ziet, maar dan in landen hier ver vandaan.
Door deze extreme vormen van natuurgeweld word ik wel aan het denken gezet. We hebben een uitzonderlijk warm voorjaar gehad; het was net zomer. Na een klein dipje in juni hebben we een extreem warme zomer gehad. Wekenlang temperaturen van 25 graden en meer en een tijdje zelfs boven de 30. Nu hebben we een fantastische nazomer met heerlijke temperaturen. Wat staat ons dan in de winter te wachten?
Als deze extremen zich doorzetten in de periode na september, houd ik mijn hart vast. Krijgen we in oktober al een meter sneeuw? En blijft die liggen tot mei volgend jaar? Hoewel ik daar absoluut niet bang voor ben, want de winters hier zijn fantastisch. Ook al is het ver onder nul – min vijftien is geen uitzondering – het voelt helemaal niet koud. Vaak schijnt de zon in de winter gewoon door. En laat die meter sneeuw dan maar komen. Ik vind het niet erg om in een winter sprookjeslandschap te leven. Want één ding is zeker: Na de winter wordt het vanzelf weer zomer!

Roel Heidema

zaterdag 16 augustus 2014

Column 57 Friesch Dagblad

Winterklaar

De zomer in Zweden is nog niet ten einde. Aangename temperaturen maken dat je in het zonnetje fijn in de tuin kan werken en de nodige karweitjes kunt klaren voordat de winter invalt. Dat is de afgelopen maanden wel anders geweest. Lazen we op Facebook dat familie en vrienden weg geregend waren in zuidelijke streken, hier vielen de mussen haast letterlijk van het dak van de hitte. Kraaien en eksters liepen met open bek te hijgen over de verschroeide grasmat op zoek naar een vette worm. Die lieten zich niet zien en zaten in hun koele holletjes te wachten tot de koperen ploert achter het groen verdween. We kunnen hier niet spreken van: “achter de kim” want die zie je hier niet. Links staan allemaal bomen en rechts is het een en al bos. Voor en achter is het al niet anders. Daar hebben we in de zomerse periode veel profijt van gehad. Ergens was altijd wel een schaduwplekje. Juist aan al die natuurpracht om me heen merk ik ineens dat de zomer ten einde loopt. Vorige week waren hier een aantal regenbuien en van de ene op de andere dag zie, hoor, voel en ruik je dat er ander weer op komst is. Als ik ’s morgens mijn dagelijkse ronde doe in het buitenbad is er grondmist. De thermometer geeft niet meer aan dan 13 graden, het vest gaat over het t-shirt en de wind blaast kil om de ontblote onderbenen. Ook ’s avonds kun je minder lang buiten zitten. Zat je om 23.00 uur nog lekker te genieten van de laatste zonnestraaltjes, nu kijken we elkaar aan na het avondeten bij de picknicktafel en zoeken vertier binnenshuis. Maar zo gaat het hier nu eenmaal. Een periode van herfst en lente kennen we hier niet zoals in Nederland. De bomen beginnen hier wel meer te zwiepen onder een aanwakkerende wind en ook de blaadjes die hun langste tijd hebben gehad aan de iele takjes laten moedeloos los en dwarrelen in zwermen naar beneden. Zomer gaat over in winter en omgekeerd. Een zaak van voorbereiden op een even leuke periode met sneeuw en ijs en temperaturen die daar bij horen, is aan de orde. De schoorsteenveger komt langs voor een laatste controle, het gras wordt (waarschijnlijk) voor de laatste maal gemaaid en het gezaagde hout gaat nog eenmaal door de kloofmachine. Ook de winterbanden staan al klaar om gemonteerd te worden. De gemiddelde autochtone Zweed is niet zo blij met de aanstormende winter. Lichtelijk in paniek, als ik vertel dat de sneeuwscooter al startklaar staat, veranderen ze meteen van onderwerp. Nu al kijken we terug op een zomer die uitzonderlijk genoemd mag worden voor Zweedse begrippen. In tegenstelling tot de meesten die zich al weer gemeld hebben bij hun werkgever, staat voor mij de vakantie voor de deur. Een werkvakantie weliswaar want winterklaar maken gaat niet vanzelf!

Roel Heidema

zaterdag 9 augustus 2014

Column 56 Friesch Dagblad


Brandgevaar

 

Eerder schreef ik al over de voortreffelijke zomer die we dit jaar in Zweden genieten. Al wekenlang is het prachtig weer: De zon schijnt elke dag, we hebben continu temperaturen van 25 tot 30 graden – en meer – en het regent bijna niet. Landen als Italië en Frankrijk kunnen er dit jaar niet aan tippen. Voor de toerist en ook voor de Zweed zelf een fantastische zomer, waar ook ik met volle teugen van geniet. Dat moet ook, want het wordt hier snel weer winter en die kan heel lang duren.

Behalve de positieve kanten van dit Zweedse zomerweer hebben we zo langzamerhand ook te maken met de andere kant. Door de minimale hoeveelheid neerslag wordt het hier droger en droger en dat merk je in de natuur. Het grasveld voor ons huis hoeft niet elke week gemaaid te worden, want het frisse groene gazon wordt nu bruin. De planten krijgen te weinig water en moeten geholpen worden met gieters vol uit de regenton, die intussen ook leeg is en… we hebben te maken met brandgevaar. De Zweedse overheden vaardigen waarschuwingen uit om voorzichtig te zijn met open vuur en op sommige plaatsen is het populaire grillen in de openlucht al verboden.

En terecht, want op een afstand van ongeveer 200 kilometer van ons huis woedt al bijna een week een forse bosbrand. In de provincie Västmanland is op dit moment al ruim 10.000 hectare bos verwoest. Verschillende dorpen zijn geëvacueerd en de brandweerkorpsen hebben grote moeite om de brand te bestrijden. Het daadwerkelijke blussen wordt dan ook op een lager pitje gezet en alle moeite wordt gedaan om uitbreiding te voorkomen. Er worden blusvliegtuigen uit Frankrijk en Italië ingezet, omdat die meer capaciteit hebben en zo hoopt men de brand uiteindelijk de baas te worden. Zweden spreekt over de grootste bosbrand van deze tijd en heel het land praat erover.

Ook van familie en vrienden komen verontruste telefoontjes en Facebook berichtjes onze kant op om te vragen hoe het bij ons is. Gelukkig hebben we er hier (nog) geen last van. Maar het geeft je wel even te denken. Zweden is het land van bomen en bos en nu het zo kurkdroog is, brandt het als een fakkel als het eenmaal begonnen is. Als er een bosbrand dichterbij huis uitbreekt, hoor je misschien zelf tot de mensen die verplicht hun huizen moeten verlaten. En wat tref je aan als je weer terug mag? Staat je huis er nog? En je spullen? Je moet er niet aan denken…

Op het moment dat ik deze column schrijf, is er een net een frisse bui regen gevallen. We zijn er blij mee. Niet alleen voor onszelf, omdat het zo lekker opfrist, maar zeker ook voor de natuur. Want hoe mooi de zomer ook is, we willen de natuur graag behouden!

 

 

Roel Heidema

Column 55 Friesch Dagblad


Vermaak in de rimboe

 

Een veelgehoorde vraag hier is: “Is er wel wat te doen, daar midden in de rimboe?” Tja, als je de huizenblokken in de Friese dorpen gewend bent, lijkt het hier misschien op de rimboe, maar niets is minder waar. We wonen dan weliswaar buiten het dorp, maar wel aan de doorgaande weg en op maar twee kilometer van het dorp Ljusne. En daar zijn de meeste faciliteiten voorhanden: Een supermarkt, een bank, gezondheidscentrum, de kapper, een bloemenzaakje en diverse sportaccommodaties, waaronder een openluchtzwembad met vijftig meter bad en glijbanen, een ijshal en een voetbalveld. Bepaald geen gehucht dus. Wil je meer vertier of keus, dan ligt de dichtstbijzijnde stad Söderhamn op maar vijftien kilometer afstand. Niks geen rimboe dus.

Wel een prachtige natuur, met bomen waar je ook kijkt. De achtertuin gaat over in een bos, waarin je een leuk rondje kunt wandelen of fietsen. Ook aan de overkant van de rivier de Ljusnan, die hier voor de deur ligt, ligt een bos met leuke weggetjes, die je zowel op de fiets als met de auto af kunt leggen. De rivier is een vermaak op zich, ondanks de dammen van het “kraftverk” die erin liggen. Nuttige dammen dus, want met behulp van dit kraftverk wordt energie opgewekt. De waterstand wordt er ook door gereguleerd en dat maakt dat de uitmonding van de Ljusnan in de Botnische Golf, hier zo’n twee kilometer vandaan, een waar paradijs is voor zalmliefhebbers. Niet alleen om op te vissen, maar ook om naar te kijken. Als het luik van het kraftverk open staat, ontstaat er een flinke stroming in het water en kun je de zalmen uit het water omhoog zien springen. Een lust alleen al om naar te kijken en een lokaas voor vele sportvissers. Ljusne heeft dan ook als slogan: Ljusne, där laxen leker (Ljusne, waar de zalm speelt). Een doorgaande vaarroute is de rivier dus niet, maar je kunt er wel prima kanoën en aanleggen op kleine eilandjes. Op loopafstand van ons huis is een klein strandje met een steiger, waar je kunt zwemmen of vissen.

Ook in Söderhamn is van alles te doen. Je kunt er winkelen, karten, bowlen en wat al niet meer. Voor een dierentuin moet je ongeveer een uurtje rijden, maar dan tref je ook een echte Zweedse dierentuin aan. In de Järvzoo vind je ze allemaal: Elanden, rendieren, wolven, beren, enzovoorts. Omdat de elanden niet dagelijks in de voortuin lopen, is het heel leuk om daar af en toe eens naar toe te gaan. Trouwens, ook in de winter kun je goed in deze plaats terecht, want pal naast de dierentuin ligt een fantastische skihelling. Voor de iets minder geoefende wintersporter ligt er op loopafstand van ons huis een langlauftraject, compleet met een kleine helling waar je ook leuk kunt sleeën.

En dat allemaal hier in de Zweedse rimboe…

 

Roel Heidema