Column nr. 40 Friesch Dagblad

Column nr. 40 is een feit! Hieronder de tekst:

Rast en matsal

Vorige week schreef ik dat de digitale wereld in Zweeds onderwijsland wel een impuls kan gebruiken. Dat is één van de verschillen tussen de Nederlandse en Zweedse basisscholen. Een ander opmerkelijk iets is de schoollunch, hier ‘skolmat’ genoemd. Alle Zweedse (basis)scholen zijn uitgerust met een ‘matsal’, waarin alle leerlingen groepsgewijs hun (warme) lunch kunnen eten. En aangezien eten in Zweden een zeer belangrijk onderdeel van de dag is, neemt deze schoollunch dan ook een prominente plaats in het lesrooster in. De groep die aan de beurt is om te lunchen, begeeft zich naar de ‘matsal’ en gaat daar keurig in de rij staan. Vervolgens nemen ze een dienblad, een bord en bestek en scheppen het een en ander op. Elke dag is anders; het lunchschema voor een heel jaar hangt in elk klaslokaal. Behalve deze lunchpauze zijn er diverse andere onderbrekingen op een dag. Na afloop van iedere les is er minimaal tien minuten ‘rast’, waarin de leerlingen even naar buiten kunnen gaan of anders in de gangen rondhangen.

Anders dan in Nederland begint de basisschool hier als de kinderen zes jaar zijn. Ze beginnen dan in klas één en blijven vervolgens negen jaar lang op dezelfde school. De eerste zes jaar zijn vergelijkbaar met groep 3 t/m 8 in Nederland; de laatste drie jaar zijn vergelijkbaar met het Nederlandse voortgezet onderwijs. Het verschil is wel dat iedereen dezelfde leerstof aangeboden krijgt, ongeacht het niveau van de leerling. De splitsing naar de diverse soorten vervolgonderwijs, de zgn. gymnasieskolor, komt pas na klas negen, dus als ze een jaar of 15, 16 zijn. Het komt dus geregeld voor dat de leerlingen groter zijn dan de meester of juf, die hier overigens gewoon bij de voornaam wordt genoemd en met je en jij wordt aangesproken.
Aangezien de leraren hier slechts bevoegd zijn voor bepaalde vakken, afhankelijk van de vakken die je tijdens de lerarenopleiding hebt gestudeerd, kan het hele basisschoolsysteem hier enigszins vergeleken worden met het voortgezet onderwijs in Nederland. Er zijn bijvoorbeeld leraren die alleen bevoegd zijn voor Zweeds en gymnastiek, dus mogen ze ook alleen die twee vakken geven. Dat betekent dat ze meerdere klassen hebben en dat heeft weer als gevolg dat de leerlingen diverse leerkrachten per week hebben. Dus hier géén discussie als een kind meer dan twee verschillende leerkrachten per week in de klas heeft. Nee, dat is hier heel gewoon. De klassen 1 t/m 6 blijven wel zoveel mogelijk in een eigen lokaal, met uitzondering van vakken als tekenen, handvaardigheid, techniek en muziek. Voor deze vakken zijn er specifieke vaklokalen beschikbaar. Vandaar ook de noodzaak van de pauzes tussen alle lessen. De eindtijden zijn ook zeer divers: Je komt dagen tegen dat de kinderen om 11.00 uur eindigen, maar soms moeten ze ook tot 15.00 uur. En er zijn scholen waar de lessen om 07.45 uur beginnen. Carpe diem!

Roel Heidema

www.vilasig.com