Column 20 Friesch Dagblad

Vandaag column nr. 20! Hier volgt de tekst:

Witte Wintertijd.

De gezelligste tijd van het jaar, zeggen ze hier, komt steeds dichterbij.

Een tijd van winter met veel sneeuw, gezellig rond het haardvuur met lekkernijen en bijpassende drankjes met als hoogtepunt de kerstviering, is aanstaande.
Vorig jaar hadden we op 25 oktober al onze eerste sneeuwdeken te pakken.
De sneeuw viel, bleef vallen en ging eigenlijk niet meer weg tot eind april, begin mei van dit jaar. “Eigenlijk niet meer weg” betekent feitelijk dat de ervaring de Zweden heeft geleerd dat de winter in drie keer komt. De eerste keer een laagje van een centimeter of drie dat na enkele dagen weer verdwijnt. Dat proces herhaalt zich nog een keer om voor de derde keer definitief te blijven liggen. Die derde keer bracht vorig jaar een pak sneeuw van gemiddeld een meter hoog. Gemiddeld dan, want op sommige plaatsen lag er zelfs anderhalve meter of meer. Onwetend toen hoe de winters hier in Zweden zouden zijn, dacht ik dat het heel normaal was, zoveel sneeuw. Een burenpraatje over de besneeuwde heg maakte mij duidelijk dat het echt wel extreem was, zoveel kraakheldere “poedersuiker”. Zelfs de autochtone Zweden waren de sneeuw met al z’n pracht maar toch ook de overlast, na vijf maanden spuugzat. Zo erg als de laatste winter zal de komende winter niet worden, is de verwachting. Het eerste laagje sneeuw van dit jaar hebben we al gehad. Met een dikte van drie centimeter sneeuw, is het met de temperaturen rond en onder het vriespunt, lang blijven liggen. Nu de thermometer weer stijgt, is de sneeuw ook weer verdwenen. Het regent nu zelfs en dan is het juist oppassen geblazen! De vorst zit nog wel in de grond en overal ontstaan glijbanen. Je weet het, je houdt er rekening mee door voorzichtigheid en aangepast schoeisel en toch verbaas ik mij dat ik nog geen arm of been heb gebroken. Verraderlijk weer, heet dat. Deze week sprak ik een Zweedse mevrouw met meer dan zeventig jaar bewuste winterse ervaring, die mij vertelde dat aanstaande zondag de tweede lading witte vlokken naar beneden komt.
“Hoe ze dat wist?”, vroeg ik. “Je ziet en ruikt het aan de lucht, jongen!”, zei ze met een stem die duidelijk was aangetast door het vele roken van zware shag. Ook het door reumatiek aangetaste beendergestel gaf haar duidelijk de indicatie dat de koude periode niet lang meer kon duren. Zolang het maar niet te lang duurt, vinden de Zweden het allemaal prachtig. De winter- en/of spijkerbanden (dubbs) worden onder de voertuigen geschroefd, de lange latten en schaatsen worden uit het vet gehaald en overal zie je de kerstversieringen in al hun verlichte kleurenpracht op de gevels opdoemen. Sinterklaas kennen ze hier niet, dus de kerstattributen liggen hier al begin oktober in de winkelschappen.
Kortom: de gezelligste tijd van het jaar rammelt hier aan de voordeuren!

Roel Heidema.

www.vilasig.com

Vrijdag 29 november 2013

Vandaag de laatste dag in klas 1B doorgebracht, met niet echt veel nieuwe dingen. Een knutselwerkje voor Lucia, oefenen voor Lucia (nog 2 weken, dan is het eindelijk zo ver!) en tussendoor nog even rekenen en een minilesje natuuronderwijs. Om half 1 was het 'slut för idag' (klaar voor vandaag) en omdat er verder niet veel te doen was, ben ik van pure ellende om 1 uur ook maar naar huis gegaan 
Ik ben nu drie weken in klas 1 t/m 3 geweest, met allemaal juffen en ben volgende week ik klas 4, bij mijn eerste meester. Overigens zeggen de leerlingen hier nauwelijks juf of meester tegen de leerkrachten, maar worden 'we' gewoon bij de voornaam genoemd, ongeacht de leeftijd. Heel af en toe hoor je eens 'fröken', maar dat is sporadisch. Meester Björn heeft er al helemaal zin in, want hij ziet wel mogelijkheden om mijn aanwezigheid te benutten en voor mij is dat alleen maar mooi, natuurlijk. Kan ik ook een beetje nuttig bezig zijn. 
Al met al ontzettend leuk, deze språkpraktikplats. En mijn woordenschat is weer enorm gegroeid. Ik weet nu tenminste wat 'fingervirka' (vingerhaken) is en als iemand zijn 'kalsonger' kwijt is, weet ik dat we naar een onderbroek moeten zoeken. Ontzettend leerzaam dus 

Donderdag 28 november 2013

Vanochtend deel 2 van de 'nationellt prov' gehad, een schrijfopdracht. We kregen vier opdrachten, waaruit we eentje konden kiezen. Als bron kregen we dezelfde teksten erbij als die van dinsdag met de leesopdracht. Het thema was 'I en annan värld' (in een andere wereld) en ik heb gekozen voor de tekst die over dagdromen ging. We hadden drie uur de tijd en dat was ruim voldoende om een tekst tussen de 300 en 600 woorden te schrijven. Ik moest er alleen om denken dat ik niet zat te dagdromen  Na 2 uur was de klus geklaard en had ik nog even tijd om bij mijn vorige lerares Margit binnen te wippen. Altijd leuk, want dat mens is zo heerlijk enthousiast.
Daarna uiteraard weer naar de Stenbergaskola, waar ik 1 uurtje in klas 1B heb gezeten en 1 uur in 2/3 B. Tussendoor heb ik 10 minuten als 'busvakt' gefungeerd: verschillende kinderen gaan met de (school)bus naar huis en terwijl ze wachten moet er toezicht van school bij zijn. Omdat iedereen het vandaag druk had met een werkbezoek van plaatselijke politici, 'mocht' ik de busvakt vandaag doen. Nou, dat was pittig, want er stond welgeteld 1 leerling op de bus te wachten. Dus dat was te doen 
Een ander fenomeen hier op school, is de aanwezigheid van een 'torkskåp' (droogkast) in elke gang. Een soort wasdroger, maar dan anders. De kinderen kunnen daar hun natte jassen, handschoenen e.d. in leggen, zodat de spullen weer droog zijn als ze naar buiten gaan. En dat was vandaag best handig, want het regende af en toe. 
Het laatste uur in klas 2/3 B werden de liedjes geoefend voor de Luciaviering, dus ik heb vandaag een stuk of 100 Zweedse kerstliedjes gehoord. Nou ja, 17 geloof ik. In ieder geval een heleboel. Het enige liedje dat ik mee kon zingen, was 'I wish you a merry Christmas'. Maar misschien zegt dat meer over mijn algemene ontwikkeling dan over mijn niet toereikende kennis van het Zweeds  Morgen nog 1 dagje in 1B en dan volgende week naar klas 4!

Woensdag 27 november 2013

Vanmiddag het laatste uur zelfstandig een groep(je) gedraaid. Anna Maria van klas 2/3 B moest eerder weg i.v.m. een cursus. Bleek ik alleen klas 2 te hebben, 12 stuks, waarvan 1 afwezig. Klas 3 had nl. 'slöjd' (handvaardigheid). Een makkie dus  
De opdrachten waren het doen van een rekenspel, waarvan ik dacht dat het ongeveer 100 jaar oud was (bleek 45 jaar te zijn, dus dat viel ontzettend mee, haha) en een verhaaltje schrijven. Het rekenspel is enigszins te vergelijken met loco, maar dan allemaal van dik karton, maar het principe is hetzelfde. Ze moeten sommetjes uitrekenen, de kaartjes op de goede antwoorden leggen en vervolgens de boel omdraaien om te controleren of ze het goed hadden. Dit spel was bedoeld om het automatiseren te oefenen. Tja, je moet wat als je vandaag niet aan de beurt bent om de 6 beschikbare computers te gebruiken  
Ik had ze beloofd om de laatste 10 minuten een Nederlands liedje te gaan zingen, dus we hebben het uur afgesloten met Vader Jacob in het Nederlands. Zo grappig om te zien hoe die Zweedse bekjes hun best deden om de Nederlandse tongval onder de knie te krijgen. Maar ze vonden het 'kul'! (en dat is in het Zweeds een veel netter woord dan in het Nederlands!).
De sneeuw die vorige week donderdag viel, is overigens weer verdwenen. Gisteren tegen de avond begon het te dooien en dat heeft de hele nacht doorgezet. Dus vanochtend waren er nog een paar zielige kleine hoopjes over. Nu wachten op de tweede en derde lading, want pas bij de derde keer blijft het liggen, zeggen de Zweden. Vi ska se (we zullen zien)!

Dinsdag 26 november 2013

Zo, de eerste twee dagen van deze week zitten er weer op! Gisteren hoefde ik zelf niet naar school i.v.m. de toetsen deze week, dus was ik de hele dag op de Stenbergaskola. Ik was nog niet in klas 1B bij Elisabet geweest, dus dat was het doel! De eerst les was schaatsen in de ijshal, dus: helpen met schaatsen vastmaken (géén easygliders hier, maar allemaal aan de hockeyschaatsen én helm verplicht!). Daarna was er officieel 20 minuten pauze en zou de les om 9.40 uur beginnen, maar ja, 'rast' is hier heilig, dus toen we pas om half 10 terug bij school waren, werd de pauze met tien minuten verlengd, zodat het kroost (en juf) wel aan hun 20 minuten kwamen. Dus om 9.50 uur begon het echte werk. Een klasje van 14 leerlingen, waarvan er 11 aanwezig waren en lawaai hadden voor 30... Werd ik in alle andere groepen altijd keurig geïntroduceerd, was dat hier anders. Ik was er helemaal klaar voor om mijn standaardpraatje weer af te steken (wie ik ben en wat ik kom doen), maar dat was deze keer niet nodig. Tja, geen mens is gelijk 
Na één van de pauzes leest Elisabet voor uit 'Mästerkatten i stövlarna', de Zweedse versie van de Gelaarsde Kat. Toen ik overigens later door een catalogus bladerde, kwam ik o.a. Zweedse vertalingen van boeken van Guus Kuijer tegen. Zo grappig!
's Middags ging het kroost oefenen voor Lucia, samen met de andere 1e klas. Is een beetje te vergelijken met de 'stukjes' die de Nederlandse kinderen doen met kerst. Het feest vindt plaats op 13 december, dus dat komt al dichterbij. Ben erg benieuwd naar het uiteindelijke resultaat.
Vandaag moest ik eerst naar Söderhamn om deel 1 van de 'nationellt prov' af te leggen, het leesonderdeel. Nou, met recht LEESonderdeel: 5 megateksten waarvan ik bij voorbaat al dacht dat ik ongeveer een dag nodig zou hebben om die te lezen, met ieder 2 tot 4 vragen. We hadden 2 uur de tijd en alle minuten zijn besteed, plus nog een paar extra gesmokkelde minuten, omdat mijn lerares niet al te streng was. Met 'klotsende oksels' van de inspanning is het me net gelukt om alle vragen te beantwoorden, maar tjongejongejonge, dit onderdeel viel niet mee. Gelukkig is het niet alleszeggend, want ook alle opdrachten die we de afgelopen maanden hebben gedaan, tellen mee voor het wel of niet halen van deze cursus, maar het was hard werken. 
Daarom arriveerde ik om half 11 op de Stenbergaskola en dan begint de lunch. Om half 12 ging ik met invalster Gerd (ja, een vrouw) mee naar 1B, want Elisabet had vandaag VAB (haar zieke kind verzorgen). Het laatste uur gingen ze weer oefenen voor Lucia en heb ik daarom in klas 2/3 B doorgebracht, waar ik weer als leesjuf heb gefungeerd. Morgen mag ik in die groep het laatste uur helemaal zelfstandig doen, want de juf (Anna Maria) moet eerder weg i.v.m. een cursus. Helemaal leuk, kan ik vast even oefenen!

Zondag 24 november 2013

De temperaturen blijven schommelen bij de nul graden. De sneeuw die vorige week donderdag viel, ligt er dus nog steeds! Langzaam verandert die in ijs en geeft dus slipgevaar! (HALKRISK!) Dat "halkrisk" hindert onze spagasten op het zwembad niet. In gezwinde draf rennen ze vanuit het zwembad naar buiten waar de hottubbs (tunnerna) en sauna (bastu) staan. Met een buitentemperatuur van min drie is het geen straf om in veertig graden tobbewater te springen. Ook voor de bastu met tachtig graden is het dringen. Elke dinsdag- en donderdagavond is het stoken als een machinist op een stoomlocomotief. Koud water serveren met schijfjes citroen en sinaasappel en maar waarschuwen dat het glad is. Toch gaan er altijd wel een paar plat in de haast op de heen of de terugreis. Zelf ging ik vorige week ook plat/nat! Aan de rand van de tobbe hangen twee touwtjes. Eén voor de thermometer en één voor de stop/plugg. Op de vraag van mijn collega Frida S. (we hebben er twee van) hoe warm het water was, greep ik het verkeerde touwtje en met een slurpend geluid liep het warme water de bastu uit. De enige manier om het verder leegstromen te stoppen was om er zelf maar in te "hoppen". Gelukkig was Frida snel terug met een badjas (badrock, badkappa), maar had onderweg met tranen in haar ogen van het lachen aan iedereen die het maar horen wilde verteld, dat Rocco zijn fout met een spontane actie had recht gezet. Ach ja, "jag är så duktig!" 

Column 19 Friesch Dagblad

Als het goed is, heeft er gisteren weer een column van Roel in het Friesch Dagblad gestaan. Vorige een keertje niet i.v.m. verslaggeving van de verkiezingen in Leeuwarden. Hierbij de tekst:

Lage land of lommerrijk

Opgegroeid in het Groninger landschap en dertig jaar genoten van de Friese vergezichten doen je vergeten hoe mooi dat turen over de velden kan zijn.

Als je dagelijks leeft in een vaste omgeving, zie je soms niet meer dat de natuur in je habitat toch wel heel schoon is. Iedereen heeft dat vast wel eens ervaren na thuiskomst van een meerdaagse vakantie. De bergen in Zwitserland zijn prachtig mooi met hun witte wintermutsen, maar na een week zie je het bijna niet meer.
Witte, zonovergoten stranden die je doen dansen van het hete zand onder de voetzolen; we vinden het schitterend. Toch komt er een moment dat je weer verlangt naar je eigen stekkie met de vertrouwde omgeving om je heen. De vakantie met de “anders dan we gewend zijn omstandigheden” is voorbij en “blij dat we weer thuis zijn”!
Anders is het als je gaat verhuizen naar een land met een andere leefomgeving.
Ik schrijf bewust “verhuizen”, want “emigreren” klinkt zó definitief en zó ver weg.
Emigreren doe je naar een land als Amerika of Canada zoals zo velen een kleine halve eeuw geleden deden. Het is natuurlijk maar gevoelsmatig, want als je je spullen inpakt en zo’n 1700 km verderop weer uitstalt in het land van de Zweden, is het niets anders dan emigreren, maar toch…….
Wonen in een bosrijk gebied zoals op heel veel plaatsen in Zweden – waar je je gat niet kunt keren of er staat wel een boom – is het wel even aanpassen. Nu ik in midden Zweden woon, moet ik reizen om de horizon te zien. Een ander land, een andere biotoop doet je dwingen om ook een andere kijk op je omgeving te hebben. Lommerrijk is het hier met heel veel naaldbomen, gemêleerd met alle soorten loofbomen. Als je denkt dat er maar één kleur groen is, vergis je je. Van licht- tot donkergroen en alle varianten die daar tussenin zitten. Niet alleen ‘s zomers is dat een prachtige ontdekking, in dit herfstige seizoen, waar de groene kleur de overhand blijft houden, komt de natuur zo van een schilderij van Bob Ross. Behalve de kleurenpracht heeft bos natuurlijk meer voordelen. Wat te denken van al die geuren die bomen en struiken verspreiden. Daar kunnen de duurste flesjes met reukwater niet tegenop. Wil je je partner verrassen met een lekker luchtje voor haar verjaardag of zomaar tussendoor…….. stuur haar het bos in! Ook de beschutting die je kunt hebben van een bosrijk gebied is aangenaam, vooral bij harde gure winden. Een nadeel, als je dat zo wilt uitleggen, is misschien dat het eerder donker is in huis, maar wij moeten ons aanpassen aan de natuur en niet andersom. Toegegeven, ik mis de vlakke velden en de wijde blik van het Friese land!      

 

Roel Heidema

www.vilasig.com

Donderdag 21 november 2013

Het belangrijkste nieuws van de dag is toch wel dat HET SNEEUWT!! Joepie! Het zat er al een tijdje aan te komen, maar rond het middaguur begon het dan toch. Eerst kleine vlokjes en maar een klein beetje, maar gestaag werden dat er meer en grotere. Nu ligt er toch al een flink laagje. De sneeuwschuiver was zopas al in touw.
Zouden de Nederlandse kinderen helemaal uit hun dak zijn gegaan omdat het sneeuwt, ligt dat in Zweden wel een beetje anders. Op een gegeven moment ontdekte een jongetje uit klas 2/3 B dat het een klein beetje sneeuwde en wees ons daarop. Iedereen keek 2 seconden naar buiten en ging toen over tot de orde van de dag, terwijl ikzelf van tijd tot tijd even naar buiten koekeloerde om te kijken of het bleef liggen  Tja, sneeuw is hier niet echt iets bijzonders. Hoewel dit laagje waarschijnlijk weer snel is verdwenen, want de sneeuw komt hier altijd in drieën, zeggen de Zweden. De 3e keer is het meestal blijvend. We zullen zien of ik morgen met de fiets kan of beter met de auto naar school kan gaan...
Verder vandaag weer een leuke dag gehad! Ik moest eerst zelf weer naar school, waar we nog wat aanwijzingen hebben gekregen omtrent de 'nationellt prov' van volgende week. Gelukkig was mijn oefentoets zeer hoopgevend en volgens de lerares moet ik gewoon zo doorgaan, dan komt het wel goed. Ze zei ook, dat ik betere teksten schreef dan menig Zweed. Nou, dat is toch een fijne opsteker! Dinsdag hebben we de leestoets (tekst met vragen) en donderdag de schrijfopdracht. Ben benieuwd!
Vanaf een uur of 10 was ik weer present op de Stenbergaskola, in dezelfde groep als gisteren. Een proefje met water en zout + verwerking, herhaling van Engelse woorden, en diverse andere opdrachten gezien. Ook heb ik weer als leesjuf gefungeerd en stukjes gelezen met individuele leerlingen. Morgen nog een keertje in deze groep en dan volgende week nog in klas 1B. Dan heb ik alle klassen 1 t/m 3 gehad en 'mag' ik een stapje hoger!

Woensdag 20 november 2013

Vandaag voor het eerst een lange dag gehad, tot half 5 maar liefst 
Ik begon wel later, want ik moest eerst zelf naar school tot half 10, dus zo rond een uur of 10 was ik ter (stage)plekke. Vandaag in groep 2/3 B, daar waar ik vrijdag samen met een assistente ben geweest. De eigen juf was er vandaag weer. En wat heerlijk om te zien dat deze het echt in de vingers heeft! Een fijn pedagogisch klimaat, waar ook veel aandacht aan wordt besteed. En lessen die effectief en inhoudelijk zijn 
Ik heb vandaag wel weer mijn ogen uit gekeken, omdat ik vanmiddag voor het eerst een les 'slöjd' (handvaardigheid) heb gezien. Dat vindt plaats in een aparte 'slöjdsal', in het gebouw van de 'dagis' (kinderopvang). Er is geen nee te koop: allerhande soorten en maten gereedschap, werkmateriaal en apparaten. De kinderen mogen zelf kiezen wat ze maken (van hout) en aan de slag! Ze mogen zelf een elektrische figuurzaag bedienen (brrr, die vingertjes...) en dat gaat danook prima! De grotere elektrische zaagapparaten mogen ze zelf niet hanteren, daarvoor moet Åke aantreden. Åke is de begeleider, samen met een vrouw van wie ik de naam vergeten ben, en vindt slöjd zelf even leuk als de kinderen. Er was een jongen bezig om een deurtje te monteren op wat hij zelf een sleutelkastje noemde, maar dat zat wat scheef. Dus Åke demonteerde het deurtje en de scharnieren weer, zaagde het plankje recht en gaf het toen terug aan de jongen. Hij maakte het nog net niet zelf af...
Na schooltijd was er een vergadering met de 'särskola', een vorm van speciaal onderwijs, voor kinderen met een fysieke beperking. De särskola zit in hetzelfde gebouw en het leek ze dit jaar (voor het eerst!!) wel eens leuk om in de kerstperiode iets gezamenlijks te doen. Daarna volgde een APT, een arbetsplatsträff. Dat betekende een samenkomst van alle personeel, inclusief van de school in Sandarne, hier niet ver vandaan. En ik was er toch, dus ben ik ook maar even aangeschoven. Best interessant om zo'n bijeenkomst eens mee te maken. 
Al met al was het festijn om half 5 afgelopen en toen duizelde het me wel enigszins van alle svenska dat ik vandaag heb ik gehoord. Maar weer een leerzaam dagje. Morgen en overmorgen ben ik weer in 2/3 B. Leuk!

Dinsdag 19 november 2013

Vandaag mijn voorlopig laatste dagje in klas 2/3 A; de rest van de week ben ik in 2/3 B. Vandaag zouden de kinderen voor het eerst gaan sporten in de tijdelijke sporthal (de vorige is in mei tot op de grond toe afgebrand) en daar hadden ze zin in na al die tijd! Alleen was de gymjuf thuis bij haar zieke kind en was er geen vervanging te krijgen. Dus: geen idrott idag (geen sport vandaag). Gelukkig had de juf een goede oplossing: we gaan een lange wandeling door het dorp maken. Dat werd er eentje van ongeveer 20 minuten, dus toch sportief bezig geweest 
Verder vandaag kennis gemaakt met 'visarstund', een moment voor één van de leerlingen om iets te laten zien en er iets over te vertellen. Vandaag was Kevin aan de beurt, die over zijn fiskespö (vishengel) vertelde. Eigenlijk een verkorte vorm van een spreekbeurt. Verder weet ik nu ook dat een woordspin 'tankekarta' heet, hoewel de juf de term 'mindmap' gebruikte. Maar daar heb ik toch een iets ander beeld bij...
Wat me verder is opgevallen, is dat de 'multiplikationstabeller' (tafels van vermenigvuldiging) hier andersom staan: 7x1, 7x2, 7x3, enz. 
Omdat de kinderen hier vanaf klas 1 (6, 7 jaar) al Engels krijgen, was ik razend benieuwd naar deze lessen. Gelukkig stond deze taal vandaag op het lesrooster van klas 2,3 A. Maar ook hierbij weer lastig, met zo weinig materiaal en middelen. Het thema was 'känslor' (gevoelens), dus werden er eerst wat termen in het Zweeds opgelepeld en vervolgens een aantal in het Engels. Daarna kwam er een drietal werkbladen, met op blad 1 zes plaatjes en zes Engelse termen. Inderdaad: schrijf het goede woord bij elk plaatje. Alleen was het een beetje jammer dat 3 van de 6 Engelse woorden helemaal niet besproken waren en dat er ook geen uitleg bij het werkblad kwam  Later werden de 6 woorden gelukkig nog wel met hun vertaling op het bord geschreven. 
Misschien kijk ik (nog) teveel met mijn directeursblik, maar drie dingen komen steeds weer terug: de lesinhoud en vooral wat ermee gedaan wordt, de effectieve leertijd (alle pauzes duren minstens 5 minuten langer) en het pedagogisch klimaat. Want wat bijvoorbeeld te zeggen van een jongetje dat weinig respect toont, geen fluit uitvoert en vervolgens voor straf tien minuten eerder naar huis wordt gestuurd???

Maandag 18 november 2013

En weer een dag voorbij op de Stenbergaskola! Het blijft toch lachen, zo'n niet-digitale leeromgeving op school. Ik was vandaag weer in klas 2/3 A, die met het krijtbord (dat nota bene ook nog niet eens omhoog en omlaag kan...). En ja, wat doe je dan als je een geschiedenislesje wilt geven? Dan schrijf je de leestekst met je krijtje op het bord en de leerlingen schrijven het over in hun schrift. Daar ben je dan ongeveer een half uur mee bezig en blijft er geen tijd meer over om 'het er ook nog over te hebben'. Tja, het geld zit op deze school duidelijk niet in de leermiddelen, maar in het personeel. Het klasje van vandaag heeft er 22, maar klas 3 is tot de lunch (die om half 11 begint) buiten de klas geweest met een pedagogiklärare en een assistente. Klas 2, 7 stuks, had dus het rijk alleen met de juf én een assistente. En ik zat er ook nog bij, haha. Ik heb intussen al 4 assistenten gesignaleerd en de grootste groep die ik tot nu toe heb gezien, heeft 23 leerlingen. Nu zitten er ook veel asielzoekerskinderen op deze school, maar toch... Het lijkt me op dit moment toch een ietwat scheve verdeling van de geldelijke middelen. 
Het voordeel van al die assistenten is wel, dat de juf vandaag met een gerust hart 5 minuten te laat op school kan komen en na één van de pauzes eerst nog wat kan kopiëren...
Overigens doet niemand van het personeel hier moeilijk over 'pottenkijkers', want ik ben overal van harte welkom. Leuk!

Zondag 17 november 2013

Van mijn zwembadcollega Gusten, die o.a. graag op elanden jaagt, had ik een kilo älgköt (elandenvlees) gekocht. (www.gustenjagar.blogg.se) Dat werd dus een primeur want dat eten we niet elke dag. Vandaag leek het ons een uitgelezen dag om van dat vlees een lekker stoofpotje te maken. Dat hadden we ook wel verdiend nadat we de appelbomen hadden gesnoeid. Op internet gezocht hoe en wanneer dat het beste kon. "Hoe" was niet zo moeilijk. Na wat klim en klauterwerk zien de bomen er behoorlijk getrimd uit. Keurig in een piramide vorm. Dat trimmen was ook wel nodig, want je moest je bukken om de appels te plukken ipv te rekken. De hertjes vonden dat geen bezwaar gezien de vele gebitsafdrukken. "Wanneer" gaf wat meer druk omdat voor de echte vorst in zou treden de takken gesnoeid moesten zijn. Nu maar hopen dat ze volgend jaar weer appels geven. De opbrengst van dit jaar ligt in de koelcel en daar kunnen we nog wel even mee vooruit.
Een stoofpotje van elandenvlees, dus. Bij het vlees werd ook een recept geleverd en dat werd de handleiding. Alle ingrediënten in huis gehaald, dat kan want alle supermarkten zijn open op zondag, en snijden maar! Het vlees, de groenten, de saus toegevoegd en de nodige rode wijn. Nu had ik nog een lekkere liggen, een verjaardagscadeautje van Martin, Heike en de kids, dus die werd soldaat gemaakt. Na een uur kon de lekkernij opgediend worden. Tafel gedekt, kaarsjes aan, de borden voorverwarmd op de houtkachel en smullen maar. Omdat de fles rode wijn toch al open was, dan ook maar een glaasje "sap" erbij. Het was overheerlijk! Morgen de tweede helft. Deze eland is niet voor niets gestorven!
Binnenkort de opleiding tot erkend jager maar gaan volgen. Schiet ik mijn eigen elanden. In ieder geval mag ik volgend jaar mee in de drijvers groep. 15 okt. 2014 staat genoteerd!

Vrijdag 15 november 2013

Dag 5, de laatste dag van mijn eerste 'stage'week, verliep een beetje anders dan gepland. Ik zou weer met Meshgan meelopen, in klas 2,3 A. Vandaag bleek echter de leerkracht van klas 2,3 B ziek te zijn. Omdat er ook al een andere zieke leerkracht was, was de nood een beetje hoog en werd ik gevraagd om samen met een assistente in deze groep te staan. Nou ja, de assistente gaf les en ik assisteerde ;-D Na de lunch kon de assistente niet meer in de klas zijn, omdat ze ook 'Fritids' doet, een soort buitenschoolse opvang in hetzelfde gebouw. Dan zou ik samen met Jonas, een andere leerkracht en degene die zo'n beetje mijn algemene begeleider is, in de groep zijn. Ik zal volgende week even bij de 'rektor' aangeven dat ze mij in het vervolg wel kan vragen als invaller; ik geloof dat ik dit wel aankan... Er is per vakgebied maar één boek aanwezig, dus echt lastig uitzoeken is het hier niet. Ik ben nu in één week tijd in drie verschillende groepen geweest, dus heb ik al veel gezien. Het lijkt mij wel een strak plan om mij als vaste invaller aan te stellen  Helemaal, omdat er ook alle dagen van deze week een leerkracht (en vandaag dus 2) leerkrachten afwezig waren. Ze zijn nogal snel 'sjuk' hier: een beetje verkouden en je blijft gewoon thuis. Ook is het 'hellt normal' dat je zelf thuisblijft als je kind ziek is en je niets anders kunt regelen. Biedt voor invallers dus veel mogelijkheden om aan de bak te komen. Lijkt me een 'bra start för mig'!
Het was overigens wel lekker om vandaag een beetje meer juf te zijn dan de afgelopen dagen. Ik ben met een aantal individuele leerlingen aan het lezen geweest en heb op diverse plaatsen hulp verleend bij 'matte' (rekenen) en svenska. Ook wel grappig om te zien hoe ik me er zelf mee kan redden. De vaktermen beginnen al aardig te komen. En de kinderen vinden het wel interessant dat ik uit een ander land kom. Ze vragen me geregeld om iets in mijn eigen taal te zeggen en zijn heel behulpzaam om mij Zweedse woorden te leren. Mijn woordenschat is vandaag o.a. verrijkt met 'snörra på gungan' (ronddraaien op de schommel) en 'pennskrin' (etui). Leerzaam dagje!

Donderdag 14 november 2013

Dag 4, eentje met nieuwe inzichten! Na 3 dagen rondgekeken te hebben in klas 1, ging ik vandaag naar combinatieklas 2,3. Was er in klas 1 tenminste nog een whiteboard met stiften, in 2,3 nog een echt ouderwets krijtbord 
Maar, na enig navragen bij deze juf, blijkt dat mijn stageschool dus echt niet representatief is voor heel Zweden. Als ik Meshgan mag geloven, is de school in Ljusne zo'n beetje de enige die nog niet met digitale schoolborden en laptops/tablets in de klas werkt, haha. Tja, ik heb nog geen vergelijkingsmateriaal, dus ik dacht dat heel Zweden nog 'gammaldags' werkte. Ben nu al benieuwd naar andere basisscholen! 
De kinderen in klas 2,3 zijn (uiteraard) ietsje ouder, een jaar of 7,8 ongeveer. Toen ik mezelf geïntroduceerd had, was de allereerste vraag van een jongetje of ik Robin van Persie wel kende. Hij wist nog wel een paar namen te noemen en natuurlijk kon ik hem pareren met Zlatan  
Verder schijn ik mijn Zweeds toch nog wel wat op te moeten poetsen, want één jongetje vond dat ik wat svensk-dansk sprak (terwijl ik bijna geen Deens ken) en volgens de leerkracht doet mijn manier van praten denken aan Engels. Tja, het hoofddoel van mijn språkpraktikplats is dan ook het verbeteren van de taal. Komt dat even goed uit!
Ook nog een voorbeeld gezien van het zeer geringe budget in de school: De leerkracht en assistente hadden zelf schrijfschriften gemaakt. Een leeg schrift en daarin, met de hand, bladzijden vol woorden geschreven die de kinderen per regel na moeten schrijven. Pffft. Gelukkig wordt dat gecompenseerd met veel pauzes, want na elk uur is er een 'rast' van 20 of 30 minuten. Morgen alweer de laatste dag van mijn eerste week!

Woensdag 13 november 2013

Dag 3, een korte. Moest eerst zelf naar school, van 8 tot half 10, dus kwam pas even voor tienen op de Stenbergaskola. Veel van hetzelfde in de klas, dus morgen wordt het tijd voor wat anders. Dan ga ik naar een combinatieklas 2,3. Ook weer pas om 10 uur, want ook morgenochtend moet ik zelf eerst naar school. 
Het valt me trouwens wel op, dat de Zweden gewend zijn aan de kou  Fröken stond vanochtend in een jurkje met spaghettibandjes voor de klas!! Wel met een legging en sokken eronder, maar toch. Brr, die blote armen en schouders, terwijl het buiten maar een paar graden boven nul is. Kon ik gelijk haar tattoos even bewonderen: één tussen de schouderbladen (Make each day count) en een mega tattoo op de binnenkant van de linkeronderarm. Is hier ook vrij normaal, het hebben van tattoos. Ik denk dat ik zo'n beetje de enige ben die er (nog) niet eentje heeft. Heb ze ook al bij een paar andere collega's ontdekt. Dus...

Dinsdag 12 november 2013

En dat was dag 2...
Net weer thuis, nog maar 3 uur en 'honger als een beer'! Ik denk dat mijn maag zich nog even moet aanpassen aan mijn nieuwe etenstijden. Omdat ik gisteren om half 1 hurry hurry weg moest, heb ik niet de hele schooldag meegemaakt. Maar nu blijkt dus, dat de schoollunch van half 11 tot 11 uur de 'echte' lunch is! Om half 1 is er nog even 20 minuten 'rast' en dan begint de les weer (tot 13.50 uur). Ik heb dus ook braaf voor elven mijn brood, soepje en appel weggewerkt, met als gevolg dat mijn maag nu denkt dat het tijd is voor het avondeten 
Die 'skolans lunch' heb ik vandaag eens even nader beschouwd, want dat is in Nederland een onbekend fenomeen. Met behulp van het belastinggeld van de inwoners van Zweden wordt de schoollunch bekostigd. Gisteren stond er 'stuvade makaroner och köttbullar' (macaroni met gehaktballetjes) op het menu, vandaag 'pannkakar med sylt och ost' (pannenkoeken met jam en kaas). Als je als leerkracht overigens mee wilt eten, moet je 50 kronen betalen, ook al heb je, zoals wij vandaag, 'matvakt' (oppasdienst). Verder kunnen ze nog wat rauwkost en fruit nemen. Voor de lagere klassen is het een klein stukje lopen, want de 'matsal' bevindt zich in het hoofdgebouw. Maar het loopt als een geoliede machine: de kinderen staan keurig in de rij, met een dienblad in de hand. Ze scheppen zelf op, of worden geholpen door een medewerker van de 'matsal' en lopen dan rustig naar een tafel. Ook het hele eetgebeuren verloopt behoorlijk rustig. Er was maar één vervelend jongetje dat met een stoel zat te ouwehoeren, maar dat werd snel opgelost. Wie klaar is, brengt het dienblad met bord e.d. naar de daarvoor bestemde plaats, trekt zijn jas weer aan en gaat terug naar het eigen gedeelte. Fantastisch! Ik heb m'n ogen uitgekeken, wat een discipline. Ik schat dat er zo'n stuk of 50, 60 leerlingen tegelijk aan het eten waren en horen en zien verging je niet eens. Heb ik wel eens anders meegemaakt 
Verder nog een complimentje over mijn 'tofflor' gekregen: Die hadden ze nog niet eerder gezien (terwijl je ze gewoon bij de Dollar Store kunt kopen). Konden ze wel waarderen, zo'n Hollandse met svenska tofflor. 
Ook kennis gemaakt met de Zweedse versie van het spelletje galgje, dat hier 'hänga gubbe' heet. Verder werkt het precies als de Nederlandse versie. En ook zijn ze al druk aan het oefenen voor Lucia, het lichtfeest in Zweden. Op 13 december is het zover: dan worden de ouders op school uitgenodigd en is de Lucia viering. Ben benieuwd, want ook dat is een nieuw fenomeen voor ons. Morgen weer!

Maandag 11 november 2013

En dat was dag 1... Nadat Roel al een paar maanden actief is met zijn språkpraktikplats in het zwembad in Gävle, ben ik, Jantsje, vandaag begonnen met mijn språkpraktikplats op de Stenbergaskola, de basisschool in Ljusne. Vanochtend op m'n fietsje naar de Stenbergaskola in het dorp, keurig om kwart voor 8 present, zoals afgesproken. Uiteraard kon ik eerst nog even een krantje lezen voordat mijn begeleider Jonas arriveerde  Uiteindelijk zijn we overeengekomen dat ik deze week met Camilla meeloop, 'ansvarig' voor klas 1A: 16 leerlingen van diverse nationaliteiten, waarvan de helft Zweeds, allemaal een jaar of 7 jong. Van die heerlijk hoge tafels en stoelen waarbij je als juf niet steeds hoeft te buigen, bukken of hurken, ideaal! Maar, zo'n 20 jaar terug in de tijd! Géén computers in de klas, zelfs niet voor 'fröken' (juf), laat staan een digitaal schoolbord. Gewoon een whitebord met verschillende kleuren stiften. Jammer genoeg weinig tijd voor vragen gehad, dus die bewaar ik nog even tot morgen  Klassikaal les, waarbij één kind een regeltje voorleest en de rest zit te wachten. Misschien is dat niet altijd zo, want ik heb alleen maar een taal- en een rekenlesje gezien. De rest van de ochtend werd gevuld met 'idrott' (sport), eten en buiten spelen. Aangezien de sporthal eerder dit jaar volledig is afgebrand, staat er nu een tijdelijk sporthalletje, maar we gingen vanochtend met de koters naar de 'ishall' om te schaatsen. Tenminste, het kwartiertje dat overbleef nadat ze eerst alle 16 naar het toilet moesten (2 toiletten, dus dat duurde even), daarna allemaal hun eskimopakken, handschoenen, mutsen enz enz. aan moesten trekken, vervolgens naar de ijshal moesten lopen en daar schaatsen aantrekken. Tjongejonge, wat een organisatie voor uiteindelijk 15-20 minuten schaatsen. Maar ze vonden het fantastisch! Terug bij school verdwenen de kinderen in de 'matsal' (kantine) om te eten, van half 11 tot 11 uur. Daarna mochten ze nog buiten spelen tot half 12. Terug in de klas begreep ik al niet waarom de lichten, die ik keurig aangedaan had, weer uitgedrukt werden, maar dat bleek al gauw: alle 16 hadden ze nog fruit om op te eten en dat gebeurde op de grond, in een kringetje, met juf erbij met een voorleesboek en 2 (echte!) kaarsjes in het midden. Hartstikke leuk! 
Om half 1 was de ochtend afgelopen en gingen de kinderen weer eten en moest ik in gestrekte draf richting fiets en naar huis om als de gesmeerde jeweetwel naar Söderhamn te vliegen, omdat ik vanmiddag zelf weer naar school moest, aanvang 13.00 uur. Kon allemaal net. Volgende week maandag maar met de auto naar de Stenberga, zodat ik direct door kan 
Vanmiddag zelf op school geoefend voor de nationellt prov, die we over 2 weken hebben. Ik was wel erg blij dat mijn lerares zei dat de oefentoets moeilijker is dan de echte en dat de toets niet allesbepalend is. Ook alles wat je in de lessen hebt gedaan en wat je hebt ingeleverd, telt mee. Gelukkig maar, want het was knap pittig.
Morgen de hele dag 'praktisera', kan ik mijn nieuwe 'innetofflor' aantrekken. Haha, ik wist uiteraard wel van de Zweedse gewoonte om in huis geen schoenen te dragen (we hebben tegenwoordig pantoffels mee als we ergens op visite gaan), maar dat dat in school ook niet gebeurt, wist ik niet. Alle kids én leraren trekken allemaal keurig de schoenen uit en brengen de dag op sokken of slippers o.i.d. door. Daarom heb ik, met mijn chronisch koude voeten, vandaag maar net zulke mooie binnenschoenen gekocht als Roel ;-D

Column 18 Friesch Dagblad

Vandaag verscheen alweer de 18e column in het Friesch Dagblad. Hieronder de tekst:

 

 

Modieus Zweden

Doen de Zweden ook aan de mode mee?

Zeker weten. Vooral in het zuidelijk deel van Zweden waar het grootste deel van de bevolking leeft, zo’n zes miljoen van de in totaal negen miljoen, zijn de mensen modebewust. Niet alleen in de zomermaanden wanneer je de meest creatieve creaties ziet, ook in de winterperiode kom je veel kleurrijke aangeklede Zweden tegen. Hoewel je in eerste instantie dat niet zou vermoeden, is Zweden toch één van de meest toonaangevende landen op modegebied. Nu het kouder wordt kleedt men zich hier in de winter outfit. Prachtig gekleurde mutsen met bijpassende handschoenen en warme comfortabele jassen met hoge kragen. Toch zie je ook nog jeugd, die weliswaar een wollen muts tot over de oren draagt, maar daarbij ook nog enkel een t-shirt met een driekwart broek zodat de lichaamsdelen die met tatoeages bedekt zijn, goed zichtbaar blijven. Nog nooit heb ik een bevolking gezien die zo rijk versierd is met al dan niet kleurrijk inkt. Mannen, maar ook vrouwen, hebben hun lichaam laten bedekken met prachtige schilderingen. Vaak staan daar ook teksten bij en vooral de namen van de kinderen staan vermeld vanaf de eerste nekwervel tot aan het hielbeen. Stiekem vraag ik mij dan wel eens af hoe zo’n plaatje er over zestig jaar uit ziet, maar misschien wil ik dat eigenlijk ook wel niet weten. Eén tekst van een collega zal ik niet snel vergeten. Toen ik hem vroeg wat er op de binnenkant van zijn bovenarm was geschreven, vertelde hij mij dat het een regel was die zijn reeds overleden grootvader hem had meegegeven: “Vergeet nooit waar je vandaan komt!”
Dat verdiende nadere uitleg. Zijn grootvader was geboren en getogen op het eiland Gottland, een eiland voor de Zweedse kust zo’n tweehonderd kilometer boven Stockholm. Een eiland waarvan men zegt dat het ooit afgedreven is van de Zuid-Afrikaanse kust. De autochtone bevolking is een trots volk met een eigen taal, vandaar de letterlijke lijfspreuk van de jonge Zweed met roots in Gottland.
Lang zal het wel niet meer duren totdat ook die gravure aan het oog onttrokken wordt door de steeds lagere buitentemperaturen. We zitten hier al een stuk noordelijker en dat merk je ook aan de kleding. Het is in midden Zweden al veel minder modieus. De stadse invloeden werken hier niet door en men is eerder geneigd om kleren te dragen die functioneler zijn. Heb je het koud, trek je een trui aan ongeacht of die qua kleurstelling of model bij de broek past. Niemand kijkt raar op als je een combinatie draagt waarvan menig modeontwerper de koude rillingen krijgt. Altijd even schoon is het ook niet. Joggingbroeken die flubberen om vormeloze lijven met daaronder roze crocques, iedereen blijft in z’n waarde. Het motto: “Leven en laten leven” dat de Zweden hier huldigen geldt ook voor de mode. Dat kan ik zo waarderen in mijn nieuwe thuisland!

Roel Heidema

www.vilasig.com

Column 17 Friesch Dagblad

Hierbij de tekst van column 17 in het Friesch Dagblad, gisteren geplaatst:

Even terug

In april van dit jaar was ik al even terug in Nederland en deze week kwam ik het allerlaatste huisraad halen. Ook stond hier nog een personenwagen die voor 1 november overgebracht moest worden in verband met de winterbanden, die verplicht zijn in Duitsland en Zweden. Gelukkig kan ik alles in één keer meenemen. Een Canadese kano op het dak en de fiets op de fietsendrager. Er kan echt niets meer bij, op of aan. De terugreis kan aanvaard worden. Zo’n weekje even weer op ’t âlde stee is best wel leuk en gezellig. Ondanks een hectisch programma – je wilt de tijd zo efficiënt mogelijk benutten – heb ik alles kunnen doen wat ik voor deze week gepland had. De (volwassen) kinderen bezoeken en leuke dingen met ze doen, familie en dierbare vrienden opzoeken en bijkletsen, maken dat de week voorbij vloog.

Opvallend is hoe snel je weer aangepast bent aan de hectiek van alle dag in Nederland. Het drukke verkeer van haastige mensen die zo snel mogelijk naar het werk moeten en aan het einde van de dag nog sneller huiswaarts keren, gaf mij de bevestiging dat een land als Zweden zeer geschikt is om te onthaasten. Hoewel ik als buschauffeur in Nederland toch wel wat gewend was, ben ik blij dat ik eind van de week weer thuis ben in Zweden. Ook de ruimte om je heen en de vrijheid die je in Zweden aantreft, maken de keus die ik destijds gemaakt heb om in dit land te gaan wonen gerechtvaardigd. Mensen zijn over de gehele wereld gelijk. Ieder mens is uniek en dient in zijn waarde gelaten te worden. “Leven en laten leven” is een gevleugelde uitspraak, maar de voorwaarden om die in de praktijk toe te passen heeft naar mijn ervaring toch ook heel duidelijk te maken met de biotoop waarin men leeft. In een land als Zweden waar nog ruimte genoeg is om in rust en ruimte te wonen en te leven zijn mensen sneller bereid om de medemens in zijn waarde te laten en het doen en laten van anderen te respecteren en te tolereren. Dat is toch wel een belangrijk aspect dat ik in het Zweedse leven zeer waardeer. Een goed (ongevraagd) advies wat ik een ieder wil meegeven die plannen heeft om te emigreren naar Zweden is om verwachtingen regelmatig bij te stellen, je laten meenemen in de stroom van het dagelijkse leven en je vooral aan te passen. Vergeet veel van wat je hebt geleerd aan gewoonten en gebruiken in Nederland en sta open voor de manier van leven hoe Zweden dat leiden. Pas dan word je met gemak opgenomen in de Zweedse gemeenschap. Een tolerant, gemakkelijk toegankelijk en gastvrij volk, die Zweden, die je snel een “thuisgevoel” geven.
Even terug in Nederland is fijn, terug naar Zweden ook!          

Roel Heidema

www.vilasig.com

 

Column 16 Friesch Dagblad

De trouwe lezer heeft er even op moeten wachten, maar hierbij dan toch de tekst van de column van vorige week in het Friesch Dagblad. Door ons weekje Nederland (de tekst van de column niet meegenomen...) waren we niet in de gelegenheid de tekst te plaatsen. Dus bij deze:

Even wat anders

De jacht op elanden is reeds een week aan de gang en dat merk je.

Onderweg naar “mijn plicht” heb ik verschillende groepjes jagers gezien met hun drijvers. Zo’n jacht op onschuldige elanden, al of niet met hun kalveren, lijkt wreed maar heeft toch haar noodzaak. Langs de snelwegen in Zweden staat bijna net zoveel hekwerk als dat er asfalt ligt en dat is niet voor niets. In een bosrijk land als Zweden heb je te maken met overstekend wild. Wildpassages zie je hier niet zoveel en ondanks het hermetisch afgesloten zijn van de natuurgebieden met de snelweg, zien de beesten toch kans openingen te vinden om zonder uit te kijken over te steken. Van wasbeertjes tot reeën, van vossen tot kleine zwarte beertjes, veel trieste slachtoffers van aanrijdingen met voertuigen vind je langs de weg. Er is een speciaal telefoonnummer dat je kunt bellen om de dode dieren te rapporteren waarop ze verwijderd worden. Ook elanden steken altijd onverwachts over en vormen dus een gevaar voor het razende verkeer. Toch kan een aanrijding met een snelheid van 110 km/h tegen een overstekende eland desastreus zijn. Behalve flinke blikschade en de schrikreactie van een aanrijding die alles nog erger kan maken, kan het binnendringen van een elandengewei in de cabine fatale gevolgen hebben. Statistieken wijzen uit dat het aantal aangereden elanden gelukkig wel daalt en dat heeft indirect te maken met de jacht.
Van de 300.000 elanden worden er op jaarbasis 100.000 afgeschoten. Dat afschieten gaat zeer gecontroleerd en professioneel. Alleen jagers met een jachtvergunning mogen op elanden jagen. Volgens strenge regels mag een jager alleen gericht schieten bij honderd procent raakkans en alleen dan wanneer de eland van de zijkant in de borst geschoten wordt. In dat geval is er geen overlevingskans voor de eland. Een door een schotwond geraakte eland sterft een pijnlijke dood wanneer hij het bos in vlucht. Ook wanneer moeder eland met haar jong binnen schootsafstand van de jager komt, moet eerst het jong geschoten worden met dezelfde hoeveelheid trefzekerheid en dan pas de moeder. Schiet je eerst de moeder, dan vlucht het kalf de bossen in en sterft een hongerdood.
Een geschoten eland wordt gerapporteerd, waardoor men het aantal gedode dieren in kaart kan brengen en geeft gelijk een globale telling van de, aan de jacht ontkomen, elanden aan. Een gedode eland wordt vaak ter plaatse ontdaan van de ingewanden. Dat gaat “vrij eenvoudig” omdat alle ingewanden in één groot vlies zitten en na het openen van de buikwand wordt het binnenste in één haal verwijderd. Dat blijft achter in het bos en is binnen twee dagen verdwenen. Een lekkernij voor andere bosbewoners. Het hart gaat naar de leider van de drijfjacht en de rest is voor de jager die het vaak evenredig verdeelt onder de jachtgroep. Het elandenvlees wordt de komende weken veelvuldig aangeboden. Wie dus wel eens wat anders wil eten dan Zweedse balletjes, komt goed aan bod!

Roel Heidema

www.vilasig.com